Jedyny polski reaktor jądrowy wraca do pracy. Maria pomaga chorym
Na początku kwietnia 2025 roku wyłączono jedyny działający w Polsce reaktor jądrowy. Po kilku miesiącach przerwy wraca do pracy. To dobra wiadomość dla osób cierpiących na nowotwory – urządzenie nie produkuje prądu, ale radioizotopy do diagnozowania nowotworów oraz do radioterapii.
Spis treści:
Reaktor Maria ma już 50 lat. Nosi imię Maria na cześć dwukrotnej noblistki – Marii Skłodowskiej-Curie i znajduje się na terenie Narodowego Centrum Badań Jądrowych (NCBJ), w podwarszawskim Otwocku – Świerku.
Reaktor znajduje pod charakterystyczną, okrągłą betonową kopułą, otoczoną kominami wentylatorni. Jest to jedno z największych urządzeń badawczych w Polsce. Zaprojektowali i skonstruowali go polscy specjaliści.
Jednak w kwietniu Maria musiała zostać wyłączona – urządzenie nie uzyskało zgody na eksploatację z Państwowej Agencji Atomistyki (PAA).
Maria wraca do gry
Na początku sierpnia Narodowe Centrum Badań Jądrowych (NCBJ) otrzymało zezwolenie PAA na ponowne uruchomienie reaktora badawczego. Zgoda została wydana bezterminowo i umożliwia kontynuację pracy reaktora – podało NCBJ.
– Dla nas to bardzo dobra wiadomość i wręcz ulga. Reaktor pełni bardzo ważną rolę, ale wymogi bezpieczeństwa jądrowego zawsze muszą być spełnione. Teraz, kiedy wszystkie niezbędne analizy i procedury zostały odpowiednio przygotowane i zaakceptowane, Maria może wrócić do pracy a priorytetem jest realizacja programu modernizacji, który pozwoli jej pracować kolejne 20 lat – przekazał szef resortu energii, Miłosz Motyka.
Procedura trwała kilka miesięcy. Obejmowała przygotowanie dokumentacji zawierającej analizy bezpieczeństwa, procedury eksploatacyjne, plany awaryjne oraz szczegółowe informacje dotyczące ochrony fizycznej i radiologicznej obiektu.
Po co nam Maria?
Reaktor Maria to jedyny czynny obiekt jądrowy tego typu w Polsce. Ma istotne znaczenie dla krajowych i międzynarodowych sektorów: naukowego oraz medycznego.
Od wielu lat odgrywa kluczową rolę w produkcji radioizotopów medycznych – w tym molibdenu 99 (stosowany w diagnostyce i terapii onkologicznej) i jodu-131 (to izotop stosowany w diagnozie i leczeniu chorób tarczycy). Jeden tydzień pracy reaktora to pomoc dla 100 tys. pacjentów na całym świecie.
Ponadto Maria stanowi ważne zaplecze dla badań z zakresu fizyki jądrowej, materiałoznawstwa, energetyki jądrowej, a także dla szkoleń kadry na potrzeby realizacji programu polskiej energetyki jądrowej. Według planów rządu mają powstać w naszym kraju elektrownie jądrowe, dlatego wyspecjalizowany personel będzie kluczowy do obsługi tych skomplikowanych instalacji.
Wygląda na to, że w wkrótce do Marii dołączy drugi reaktor – POLA (od POLski Atomowy). W Świerku trwają prace nad budową nowego reaktora wysokotemperaturowego chłodzonego gazem (HTGR). Będzie produkował zarówno ciepło, jak i energię elektryczną. Instalacja będzie wykorzystywania do testów, które umożliwią wykorzystane tej technologii w przemyśle.
Źródło: NCBJ
Nasz autor
Szymon Zdziebłowski
Dziennikarz naukowy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie.