Ig Noble 2025 przyznane. Wśród laureatów Polak – prof. Marcin Zajenkowski

Niektórzy traktują Ig Noble prześmiewczo – to wielki błąd, bo to nagroda przyznawana za wartościowe badania, które zmuszają do myślenia. To prawda, niektóre z nich są osobliwe, ale wszystkie mają na celu popularyzację nauki.

Pomysłodawcą nagrody jest Marc Abrahams z Harvardu, redaktor naczelny pisma „Annals of Improbable Research”. Wielu „prawdziwych noblistów” było najpierw laureatami Ig Nobla właśnie, a jedną z 10 przyznawanych w tym roku prestiżowych w świecie nauki statuetek otrzymał Polak – prof. Marcin Zajenkowski. Jego badanie dotyczyło ludzkiej inteligencji.

Polsko-australijskie badanie nad narcyzmem

Laureatem Ig Nobla w dziedzinie psychologii w 2025 roku został prof. dr hab. Marcin Zajenkowski z Wydziału Psychologii UW. Dzieli go ze współpracownikiem, prof. Gillesem Gignakiem z Uniwersytetu Australii Zachodniej. Ich praca pozwala ono inaczej spojrzeć na ludzki narcyzm.

– Badanie dotyczy tego, że jeśli się powie ludziom, że są inteligentni, to wzrasta ich chwilowe poczucie narcyzmu. Czują się wyjątkowo, wręcz wielkościowo. Mówienie o inteligencji czy o narcyzmie pojawia się w opinii publicznej, często przebija się do mediów. Przeprowadzając badanie myślałem o tym, że chciałbym, żeby ludzie o nim usłyszeli. Wydawało mi się ważne społecznie – mówi prof. Zajenkowski.

Eksperyment przeprowadzono na grupie 361 osób, którym po wykonaniu testu IQ przekazywano kompletnie niezwiązaną z ich wynikiem informację o tym, czy ich wynik był powyżej czy poniżej średniej. Badanie zostało następnie opublikowane w czasopiśmie „Intelligence”.

Czy wszyscy jesteśmy narcyzami?

Badanie świetnie pokazuje to, co jest ważne dla ludzkiego samopoczucia. U osób, które otrzymywały informację zwrotną o swojej wysokiej inteligencji – niezależnie od wyniku testu – obserwowano intensywny wzrost poziomu narcyzmu. Ci, którym powiedziano, że wypadają słabiej, tracili pewność siebie. Nie czuli się tak inteligentni i wyjątkowi, nawet jeśli test poszedł im bardzo dobrze.

– Ważne konsekwencje badania są takie, na przykład w edukacji, że jeżeli się komuś mówi: „jesteś inteligentny” albo „mało inteligentny”, to będzie kształtowało jego osobowość, wpływało na to, jak się czuje – tłumaczy prof. Zajenkowski. To, co myślimy o swojej inteligencji, bezpośrednio wpływa na naszą motywację i sposób działania.

Co ciekawe, osłabienia poczucia własnej wyjątkowości nie zaobserwowano u wszystkich badanych. Osoby o wyraźnych cechach narcystycznych zdawały się być nad wyraz odporne na negatywną informację. Sugeruje to, że narcyzm jest swoistą barierą ochronną przed jakąkolwiek krytyką.

Tegoroczni laureaci Ig Nobli zaskakują

Nie tylko prof. Marcinowi Zajenkowskiemu należą się gratulacje. Pozostałe statuetki przyznano m. in. za badania nad wzrostem długości paznokci, wyczuwalność czosnku w mleku matki przez niemowlaki czy ulubioną pizzę jaszczurek.

Specjalną, pokojową statuetkę otrzymali naukowcy z Holandii, którzy udowodnili, że spożywanie alkoholu może poprawiać zdolność posługiwania się językiem obcym. Nie będzie zaskoczeniem, że włoscy badacze zostali nagrodzeni za badania dotyczące zmiany stanu materii podczas… gotowania makaronu cacio e pepe.

Nagrody wręczali laureaci nagród Nobla m. in. z ekonomii, medycyny, czy fizyki, a nagrodami – oprócz wiecznej chwały – były statuetka i kartka z napisem „wygrałeś”. To zmiana, bo jeszcze rok wcześniej badacze otrzymywali banknot 10 bln dolarów Zimbabwe.

Źródła: Uniwersytet Warszawski, Improbable Research

Nasz autor

Jonasz Przybył

Redaktor i dziennikarz związany wcześniej m.in. z przyrodniczą gałęzią Wydawnictwa Naukowego PWN, autor wielu tekstów publicystycznych i specjalistycznych. W National Geographic skupia się głównie na tematach dotyczących środowiska naturalnego, historycznych i kulturowych. Prywatnie muzyk: gra na perkusji i na handpanie. Interesuje go historia średniowiecza oraz socjologia, szczególnie zagadnienia dotyczące funkcjonowania społeczeństw i wyzwań, jakie stawia przed nimi XXI wiek.