National Geographic Numer Specjalny 3/23

Miasta odkryte na nowo

Co mamy na myśli, nazywając miasto „zaginionym”? Wiemy przecież, gdzie szukać ruin większości wielkich miast starożytności, takich jak Babilon czy Teby. Kwitły one przez długie stulecia. Zwykle więc to nie położenie miasta jest zaginione, lecz jego historia, jego życie jako części świata. Na zatłoczonych ulicach starożytnych ośrodków żyły przecież lokalne społeczności, z ich klasami wyższymi i niższymi, targowiskami i świątyniami, dziećmi i zwierzętami domowymi. Wraz z upadkiem miast w przeszłość odchodził także ogół tych ludzkich doświadczeń.

Zadaniem archeologów jest odsłonięcie tych historii. Jeśli mieszkańcy znali pismo, które umiemy odczytać, jak w przypadku miast Mezopotamii czy Grecji, jest to łatwiejsze. W innych miejscach – choćby w Mohendżo Daro na terytorium współczesnego Pakistanu czy w meksykańskim Teotihuacán – badacze muszą rekonstruować funkcjonowanie ośrodka, opierając się na ceramice, układzie ulic czy rzeźbach.

Poza wyobrażaniem sobie życia miasta próbujemy także zrozumieć jego śmierć. W przypadku kilku przeklętych przez los miejsc, takich jak Pompeje czy Akrotiri, odpowiadał za nią kataklizm natury geologicznej. Częściej jednak śmiertelny cios zadawała niestabilność polityczna w połączeniu ze środowiskową – to lekcja, którą ludzkość wciąż odrabia na nowo.

Na kolejnych stronach odwiedzimy starożytne miasta – zaginione, a potem odnalezione – w różnych zakątkach świata. Niektóre, jak Troja, należą do najsłynniejszych odkryć archeologów. Inne, choćby Nan Madol na Oceanie Spokojnym, nie są tak znane, ale też dają fascynujący wgląd w odległe światy. A poszukiwania trwają. Nawet teraz, na początku trzeciej dekady XXI w., badacze odkryli nowe siedziby ludzkie w starożytnych Tebach. Te domostwa robotników dostarczą nam kolejnej porcji wiedzy o jednej z najstarszych kultur w dziejach ludzkości.

Spis treści

Wprowadzenie: Miasta odkryte na nowo – s. 6

1: Pierwsze miasta – s. 8
Mezopotamia

2: Starożytne dynastie – s. 26
Afryka Północna i Zachodnia

3: Perły Morza Śródziemnego – s. 46
Europa Południowa i Azja Mniejsza

4: Korzenie Wschodu – s. 64
Azja i Oceania

5: Wielkie ośrodki Nowego Świata – s. 80
Ameryka Południowa i Północna

spis ilustracji – s. 98