Co łączy najsławniejszego samuraja z Leonardem da Vinci? Dziś jest inspiracją dla popkultury i twórców gier

Spis treści:

1. Jak legenda Musashiego zainspirowała twórców gry „Ghost of Yōtei”
2. Kim był prawdziwy Miyamoto Musashi?
3. Musashi jako artysta i uczony
4. Fakty i mity o pojedynkach Musashiego
5. Dziedzictwo Musashiego w literaturze i współczesności

Niewielu wojowników w dziejach zainspirowało tyle opowieści, co Miyamoto Musashi – najsławniejszy samuraj Japonii. Prof. Hitomi Tonomura, historyczka w Uniwersytetu Cambridge, wspomina, jak głęboko jego legenda kształtowała dziecięce zabawy w Japonii. Razem z koleżanką staczały potyczki na kije, naśladując Musashiego i jego technikę dwóch mieczy. – Które dziecko nie zna Musashiego? – pyta retorycznie. Czczony za niezrównane umiejętności, Musashi został unieśmiertelniony w sztuce, literaturze, filmie, teatrze i mandze – a teraz także w bestsellerowej grze wideo z 2025 roku „Ghost of Yōtei”.

Jak legenda Musashiego zainspirowała twórców gry „Ghost of Yōtei”

Nate Fox, dyrektor kreatywny w Sucker Punch, przyznaje – Gra powstała z inspiracji „Księgą Pięciu Kręgów” Musashiego. Zwłaszcza podejściem do improwizacji i nieustannego szukania każdej przewagi w walce. Dwie postacie również czerpią z dorobku szermierza: sensei uczący bohatera władania dwoma mieczami oraz legendarny mistrz, któremu przypisuje się stworzenie stylu dwusiecznego.

– Dodaliśmy też poważne Easter eggs związane z Musashim – mówi Nate Fox. – Skoro nasz bohater walczy dwoma mieczami, musieliśmy uznać, że technika ta wywodzi się od wielkiego mistrza, który ją zapoczątkował. Prawie cztery stulecia po jego śmierci sprawdźmy, co historia mówi o najbardziej trwałej ikonie kultury starożytnej Japonii.

Kim był prawdziwy Miyamoto Musashi?

Po pierwsze – o Musashim wiemy zaskakująco niewiele na pewno. Sporne są nawet jego imię i rok urodzenia. Wiemy, że był biegłym samurajem urodzonym na początku lat 80. XVI wieku (najpewniej w 1582 albo 1584 r.), który zmarł w 1645 r. Imię „Miyamoto Musashi” było jednym z kilku używanych przez niego w życiu. Nie było to ani imię nadane przy urodzeniu, ani to na jego memoriale.

Badacze sądzą, że Musashi prawdopodobnie został adoptowany. Tłumacz i znawca Japonii Alexander Bennett sugeruje też, że biorąc pod uwagę relacje o jego zachowaniu i relacjach z ludźmi, dziś mógłby zostać uznany za osobę w spektrum autyzmu. Musashi zasłynął jako twórca Szkoły Dwóch Mieczy i bywa określany mianem kensei – „świętego miecza”.

Musashi jako artysta i uczony

Podobnie jak u większości samurajów tamtej epoki, talent Musashiego wykraczał jednak daleko poza walkę. Dorastał u schyłku okresu wojen domowych w Japonii – stulecia konfliktów zakończonego powstaniem siogunatu Tokugawa w 1603 r. Gdy nastał pokój, warstwa samurajska musiała zdefiniować swoją rolę na nowo – z wojowników polowych stawali się uczonymi, urzędnikami i artystami.

W książce „Miyamoto Musashi: His Life and Writings” socjolog i praktyk sztuk walki Kenji Tokitsu porównuje Musashiego do Leonarda da Vinci – ze względu na zasięg jego sztuki oraz sposób, w jaki badał granice ówczesnej wiedzy. Musashi był uznanym malarzem sumi-e (monochromatycznego malarstwa tuszem), rzeźbiarzem i kaligrafem.

Fakty i mity o pojedynkach Musashiego

Pod koniec życia spisał swoje najtrwalsze dzieło – zwoje znane jako „Księga Pięciu Kręgów”. Pisał w nich, że wojownik musi zachować umysł spokojny i skupiony, nie pozwalając, by działaniami rządziła emocja lub rozproszenie. Choć były to przede wszystkim rady dla wojowników, niosą lekcje strategii i filozofii, które oddziałują także na współczesny świat.

Większość tego, co wiemy o Musashim, pochodzi nie z historii, lecz z legend. Przez stulecia opowiadacze zapełniali luki w jego biografii pojedynkami, rywalizacjami i niemal cudownymi wyczynami. Według samego Musashiego już w wieku 13 lat stanął do pojedynku i zabił przeciwnika. Twierdził też, że stoczył i wygrał ponad 60 pojedynków – co jest liczbą znaczną, nawet jak na wybitnego samuraja.

Najgłośniejszy z nich to starcie z wojownikiem Sasakim Kojirō (zwanym też Ganryū). Wedle legendy Musashi miał zakończyć walkę jednym ciosem drewnianego miecza. Mimo niezliczonych wersji tej historii, a nawet pomnika na wyspie Ganryū, możliwe, że sam Kojirō nigdy nie istniał. Życie Musashiego szybko stało się ulubionym tematem malarzy i dramaturgów – od przedstawień kabuki po obrazy. Choć wiele z nich liczy sobie setki lat, Bennett podkreśla, że pełniły one funkcję fanowskich hołdów, a nie rzetelnych świadectw historycznych.

Dziedzictwo Musashiego w literaturze i współczesności

Wiek później Musashi narodził się dla nowej publiczności. W 1935 r. pisarz Yoshikawa Eiji rozpoczął w tokijskiej gazecie cykl opowieści o Musashim. Publikacje trwały cztery lata, a następnie zebrano je w książkę, która na nowo wprowadziła Musashiego do powszechnej świadomości. Choć historie te były niemal całkowicie fikcyjne, to właśnie one w największym stopniu uformowały współczesne przedstawienia Musashiego.

Życie Musashiego może tonąć w mitach, ale jego wpływ pozostaje niezaprzeczalny. Jego idee koncentracji i samodoskonalenia wciąż rezonują – od sal treningowych sztuk walki po współczesną popkulturę.

Źródło: National Geographic