Andrew Jackson – prezydent USA, który zainspirował Donalda Trumpa

Spis treści:

1. Dzieciństwo na pograniczu wojny
2. Od sieroty do prawnika i plantatora
3. Bohater wojenny i „człowiek ludu”
4. Prezydentura pełna konfliktów
5. Największe kontrowersje – Indian Removal Act
6. Inspiracja dla Donalda Trumpa
7. Śmierć i spuścizna

Andrew Jackson, siódmy prezydent Stanów Zjednoczonych, uważany jest za jednego z najbardziej kontrowersyjnych liderów w historii USA. Jego populistyczny styl rządzenia i bezkompromisowe decyzje, zaledwie kilka dekad po powstaniu USA, budzą skojarzenia z prezydenturą Donalda Trumpa.

Choć prezydentury Andrew Jacksona i Donalda Trumpa dzieli ponad 180 lat, wielu historyków i komentatorów politycznych dostrzega między tymi politykami uderzające podobieństwa. Obaj prezentowali się jako outsiderzy walczący z elitami, odwoływali się do „zwykłych ludzi” i prowadzili politykę opartą na silnym przywództwie. Jackson był jednym z pierwszych amerykańskich prezydentów, którzy wykorzystali swoją popularność wśród obywateli do przekształcenia układu sił w polityce. Był też głęboko przekonany o potrzebie silnej egzekutywy – przekonanie to znajdowało odzwierciedlenie w jego konfliktach z Kongresem i Sądem Najwyższym.

Dzieciństwo na pograniczu wojny

Andrew Jackson przyszedł na świat 15 marca 1767 roku w rejonie Waxhaws, na pograniczu Karoliny Północnej i Południowej. Jego rodzice byli szkocko-irlandzkimi imigrantami, którzy osiedlili się w Ameryce w 1765 roku. Ojciec zmarł na krótko przed narodzinami syna, pozostawiając rodzinę w trudnej sytuacji materialnej. Młody Andrew dorastał w atmosferze napięć związanych z wojną o niepodległość.

W wieku 13 lat dołączył do lokalnej straży miejskiej jako kurier. W 1781 roku został pojmany przez Brytyjczyków, a podczas niewoli odmówił wyczyszczenia butów oficerowi, za co został uderzony szablą – blizny pozostały mu na całe życie. Te traumatyczne doświadczenia ukształtowały jego niechęć do Brytyjczyków i silne poczucie niezależności.

Od sieroty do prawnika i plantatora

Po wojnie o niepodległość USA Jackson podjął studia prawnicze w Salisbury w Karolinie Północnej. W 1787 roku został przyjęty do palestry i rozpoczął praktykę prawniczą w rejonie, który później stał się stanem Tennessee. Jego kariera szybko nabrała tempa – został prokuratorem, a następnie sędzią Sądu Najwyższego Tennessee.

W 1791 roku poślubił Rachel Donelson, jednak ich małżeństwo początkowo było nielegalne, gdyż Rachel rozwód z pierwszym mężem nie został jeszcze sfinalizowany. Po oficjalnym zakończeniu poprzedniego związku, para ponownie wzięła ślub w 1794 roku. Jackson był właścicielem plantacji Hermitage, na której pracowali niewolnicy – co dziś budzi kontrowersje w ocenie jego dziedzictwa.

Bohater wojenny i „człowiek ludu”

Jackson zyskał ogólnonarodową popularność dzięki swoim sukcesom militarnym. Podczas wojny z Wielką Brytanią w 1812 roku dowodził amerykańskimi siłami w bitwie o Nowy Orlean w 1815 roku, gdzie odniósł zdecydowane zwycięstwo nad liczniejszymi siłami brytyjskimi. To zwycięstwo uczyniło go bohaterem narodowym i otworzyło drogę do kariery politycznej. Jackson był również zaangażowany w walki z plemionami indiańskimi, m.in. w wojnie z Creekami oraz w pierwszej wojnie seminolskiej, co przyczyniło się do ekspansji terytorialnej USA.

Prezydentura pełna konfliktów

Andrew Jackson objął urząd prezydenta w 1829 roku i sprawował go przez dwie kadencje do 1837 roku. Był pierwszym prezydentem wywodzącym się z ówczesnych zachodnich stanów, co symbolizowało rosnące znaczenie tych regionów. Jego prezydentura była naznaczona walką z elitami i dążeniem do wzmocnienia władzy wykonawczej. Jackson zlikwidował Bank Stanów Zjednoczonych, który uważał za narzędzie elit finansowych, co doprowadziło do kryzysu finansowego w 1837 roku. Wprowadził system „łupów politycznych”, polegający na obsadzaniu stanowisk swoimi zwolennikami, co miało na celu zwiększenie lojalności wobec prezydenta.

Największe kontrowersje – Indian Removal Act

Jednym z najbardziej kontrowersyjnych aspektów prezydentury Jacksona było podpisanie w 1830 roku ustawy o przesiedleniu Indian (Indian Removal Act). Na jej mocy rdzenne plemiona amerykańskie zostały przymusowo przesiedlone na zachód od Missisipi, co doprowadziło do „Szlaku Łez” – tragicznego marszu, w którym tysiące ludzi zginęło z głodu, chorób i wycieńczenia. Mimo że Sąd Najwyższy USA uznał te działania za nielegalne, Jackson zignorował orzeczenie, co podważyło autorytet sądownictwa i wzmocniło władzę wykonawczą.

Inspiracja dla Donalda Trumpa

Donald Trump wielokrotnie wskazywał na Andrew Jacksona jako swojego prezydenckiego bohatera. W 2017 roku odwiedził jego posiadłość Hermitage, a jego portret zawisł w Gabinecie Owalnym. Trump chwalił Jacksona za odwagę, walkę z elitami i obronę interesów „prostych Amerykanów”.

Obaj prezydenci prezentowali się jako outsiderzy walczący z elitami. Odwoływali się do „zwykłych ludzi” i prowadzili politykę opartą na silnym przywództwie. Podobnie jak Trump, Jackson był postrzegany jako prezydent dzielący kraj i podważający autorytet instytucji. Jednak to właśnie jego silne przywództwo uczyniło z niego jedną z najbardziej wpływowych postaci amerykańskiej historii.

Śmierć i spuścizna

Andrew Jackson zmarł 8 czerwca 1845 roku w swoim domu Hermitage. Pozostawił po sobie dziedzictwo pełne sprzeczności: był obrońcą demokracji i jednocześnie jej burzycielem. Uwielbiany przez jednych jako „człowiek ludu”, potępiany przez innych jako tyran i rasista. Jego polityka przesiedleń Indian oraz wzmocnienie władzy wykonawczej budzą kontrowersje do dziś. Niemniej jednak, jego wpływ na kształtowanie amerykańskiej demokracji i polityki jest niezaprzeczalny.

Źródła: National Geographic Polska, Library of Congress – Andrew Jackson Papers, History.com

Nasz ekspert

Łukasz Załuski

Redaktor naczelny „National Geographic Polska” i National-Geographic.pl. Dziennikarz podróżniczy i popularnonaukowy z 20-letnim stażem. Wcześniej odpowiedzialny m.in. za magazyny „Focus”, „Focus Historia” i „Sekrety Nauki”. Uważny obserwator zmieniającego się świata i nowych trendów podróżniczych. Inicjator projektu pierwszej naukowej rekonstrukcji wizerunków władców z dynastii Jagiellonów. Miłośnik tenisa, książek kryminalnych i europejskich stolic.