Polski astronauta i jego poranna kawa. „Dzisiejsza to jutrzejsza”
– Bądźcie wytrwali, wielkie cele osiąga się nie tygodniami, tylko latami – takie słowa dr Sławosz Uznański-Wiśniewski skierował z orbity do dzieci i młodzieży. Za nami pierwsze łączenia z Międzynarodową Stacją Kosmiczną (ISS).
Spis treści:
Punktualnie o godzinie 11.45 do osób zgromadzonych w Centrum Nauki i Techniki EC1 w Łodzi dotarły słowa wypowiedziane po polsku z niskiej orbity ziemskiej.
– Słyszę was głośno i wyraźnie.
Podczas pierwszego z planowanych czterech połączeń z orbity, dr Sławosz Uznański-Wiśniewski wykonał trzy zaproponowane przez młodzież eksperymenty oraz odpowiedział na cztery wytypowane pytania od młodych ludzi.
Co widać z cupoli?
Weronika zapytała naszego drugiego astronautę jak zmieniło się jego postrzeganie Ziemi po zobaczeniu jej z kosmosu.
– Mam dużo refleksji na ten temat. Najsilniejsze było pierwsze wrażenie. Po dotarciu na ISS załoga kazała nam zamknąć oczy, po czym każda kolejna osoba była wprowadzana do cupoli – wielkiego okna na ISS. Dopiero tam mogliśmy otworzyć oczy. Co zobaczyłem? Piękno naszej planety, cienką warstwę atmosfery, która ją chroni. To było niezwykłe przeżycie.
Natomiast Janek chciał dowiedzieć się, jak warunki mikrograwitacji wpływają na rutynę dnia i na sen.
– Musiałem się zaadoptować do tego miejsca, nauczyć się przemieszczać po stacji. Trudno było mi spać, ponieważ moje ciało nie dotykało niczego. Po prostu pływałem. Od kilku nocy śpię nieźle. Wstajemy o 6 rano, godzinę później zaczynamy pracę. Nasze obowiązku kończą się około 20. Idziemy spać między 21 a 22, by mieć siły na kolejny, pełen pracy dzień.
Również do kwestii funkcjonowania w mikrograwotacji odniosła się Weronika pytając, jakie zjawisko najbardziej zaskoczyło Sławosza Uznańskiego-Wiśnewskiego po wejściu na pokład ISS.
– Poruszanie się, możliwość pracy w każdej orientacji. Mogę obrócić się „głową w dół”, a wraz z tym w mojej głowie obraca się cała stacja kosmiczna. Niesamowite jest to, jak szybko ludzki mózg przystosowuje się do tego, co widzimy – komentował.
Kosmiczna woda
Wyjątkowo ciekawym pytaniem było to zadane przez Piotra, który chciał dowiedzieć się co dzieje się z odpadami na ISS.
– Są segregowane, jednak inaczej niż na Ziemi. Przede wszystkim używamy wszystkiego tak długo, jak spełnia swoje zadanie. Każda plastikowa torebka, pudełko, przedmioty do eksperymentów mają długą żywotność. Są wyrzucane dopiero, gdy się zniszczą. Odpady dzielimy na pięć części, w jednej są suche, w innej odpadki żywieniowe itp. Do „śmieci” trafiają również odpadki z toalety. Wyjątkiem jest woda. Ponad 95 procent wody na stacji – również tej z potu, jest odzyskiwanych dzięki wydajnemu procesowi filtracji. Jak to mówią astronauci: dzisiejsza kawa to jutrzejsza kawa. Pozostałe, odpowiednio podzielone odpady pakowane są do kapsuł misji cargo i spalane w atmosferze – opowiadał polski astronauta.
Dr Uznański-Wiśniewski przeprowadził też trzy eksperymenty zaproponowane przez dzieci i młodzież. Wśród nich ten wyjaśniający czym jest napięcie powierzchniowe pozwalające wodzie w warunkach mikorgrawiatcji przybierać kształt kuli. Wyjaśnił również jak działa żyroskop pozwalający stacji określić swoje położenie oraz wykonał eksperyment ze sprężyną i z kulą.
Kosmiczne inspiracje
– Należy wprawić sprężynę w oscylację. Z czasu oscylacji można wyliczyć masę kulki. W analogiczny sposób, właśnie z oscylacji, astronauci wyznaczają swoją masę – wyjaśnił.
Dzisiaj miało miejsce też drugie spotkanie, tym razem z ministrami i z premierem Donaldem Tuskiem. Premier podkreślał, jak ważny jest dla Polski lot Sławosza oraz, że wierzy, iż drugi polski astronauta rozpali w młodych ludziach potrzebę wiedzy.
– Kosmos zawsze mnie inspirował, odkąd byłem małym dzieckiem. Chcę zachęcić miliony polskich dzieci do eksplorowania przestrzeni kosmicznej i nauki. Jestem przekonany, że polskie eksperymenty, dostęp dla polskiej nauki do takich obiektów jak ISS będzie kluczowy dla naszego rozwoju. Mierzymy wysoko – podsumował Sławosz Uznański.
Kolejne łącznia z orbity z polskim astronautą
– 4 lipca 2025 r. (piątek) o godz. 09:34 – kontakt za pośrednictwem stacji telebridge ZS6JON.
– 5 lipca 2025 r. (sobota), godz. 10:00–13:00 – publiczne spotkanie na Politechnice Rzeszowskiej. To edukacyjne wydarzenie z cyklu „Zapytaj Astronautę”, gdzie Sławosz odpowie na pytania młodzieży i zaprezentuje eksperymenty.
Nasza autorka
Ewelina Zambrzycka-Kościelnicka
Dziennikarka i redaktorka zajmująca się tematyką popularnonaukową. Związana z magazynami portali Gazeta.pl oraz Wp.pl. Współautorka książek „Człowiek istota kosmiczna”, „Kosmiczne wyzwania” i „Odważ się robić wielkie rzeczy”.