Zwoje znad Morza Martwego bez tajemnic. Technologia odkryła najstarsze kopie Biblii
Nie ręka archeologa, a kod algorytmu odkrył, co naprawdę kryją zwoje znad Morza Martwego. Wyniki badań zaskoczyły nawet największych znawców Biblii.
Spis treści:
Pismo Święte czytane do dziś w kościołach to źródło wiedzy nie tylko dla wiernych, ale również badaczy historii. W badaniach nad genezą i rozwojem Biblii ważną rolę odegrały starożytne teksty żydowskie nazywane zwojami znad Morza Martwego. Odkryto je w latach 40. i 50. XX wieku w jaskiniach niedaleko Qumran na Zachodnim Brzegu Jordanu. Historycy przyjęli datować je na okres od III wieku p.n.e. do I wieku n.e., jednak brak jakichkolwiek dat kalendarzowych w samych manuskryptach utrudniał dokładne ustalenie ich wieku. Z pomocą badaczom przyszła sztuczna inteligencja.
Odkrycia opisane na łamach czasopisma „PLOS ONE” podnoszą rangę badań nad zwojami znad Morza Martwego, a przede wszystkim przybliżają nas do zrozumienia procesu powstawania kanonu biblijnego oraz jego relacji z kontekstem historycznym tamtych czasów.
Sztuczna inteligencja pomogła nauce
Nowoczesna technologia oparta na AI umożliwiła precyzyjniejsze datowanie zwojów znad Morza Martwego. Najnowsze analizy sugerują, że niektóre z rękopisów mogą być znacznie starsze, niż wcześniej przypuszczano. Co więcej, ich autorami mogły być osoby odpowiedzialne za najwcześniejsze teksty Biblii hebrajskiej.
W ustaleniach nieoceniony okazał się Enoch. To algorytm stworzony przez zespół badawczy pod kierownictwem dr. Mladena Popovicia z Uniwersytetu w Groningen. System ten został wytrenowany na analizie pisma z datowanych źródeł starożytnych, a następnie przetestowany pod kątem precyzji. Tak też badacze przeanalizowali 135 fragmentów zwojów znad Morza Martwego, skupiając się na stylach pisma charakterystycznych dla okresu hasmonejskiego i herodiańskiego. Wnioski ich zaskoczyły.
Jak się okazało, część rękopisów może pochodzić z czasów znacznie wcześniejszych, niż dotąd przypuszczano. – Zamiast tylko kilku zwojów z III wieku p.n.e., teraz mamy ich znacznie więcej, a jeden lub dwa mogą sięgać nawet końca IV wieku p.n.e. – tłumaczy Popović. Ustalenia rzucają nowe światło na cały kontekst kulturowo-polityczny ówczesnego Bliskiego Wschodu.
Nowa wiedza biblijna
Najbardziej emocjonujące są jednak ustalenia bezpośrednio związane z Pismem Świętym. Do tej pory zakładano, że dwa fragmenty biblijne z Księgi Daniela i Księgi Koheleta powstały odpowiednio w II i III wieku p.n.e. Nie istniały jednak żadne dokumenty potwierdzające tę tezę. Dopiero algorytm Enoch potwierdził, że oba rękopisy rzeczywiście pochodzą z czasów, które uznaje się za okres ich powstania. To oznacza, że mamy do czynienia z najstarszymi znanymi kopiami biblijnych tekstów powstałymi w czasach ich domniemanych autorów.
– To ogromny przełom. Dzięki temu dosłownie możemy spotkać się z ręką autora w momencie tworzenia tekstu biblijnego – podsumowuje Popović.
Źródło: PLOS ONE
Nasz autor
Mateusz Łysiak
Dziennikarz podróżniczy, rowerzysta, górołaz. Poza szlakiem amator kuchni włoskiej, popkultury i języka hiszpańskiego.