Zwierzęta zaklęte w kamieniu. Odkrycie archeologów na Półwyspie Arabskim
Ryty naskalne przedstawiające naturalnej wielkości wielbłądy i gazele odkryto w Arabii Saudyjskiej. Mają nawet 13 tysięcy lat. Wykonanie części z nich wymagało niebezpiecznej wspinaczki. Archeolodzy próbują rozkodować funkcje tych dzieł. Co motywowało ich twórców?
Sztuka naskalna jest jedną z największych zagadek pradziejów. Różne rodzaju rytów i malowidła ludzie wykonywali na ścianach skalnych już nawet kilkadziesiąt tysięcy lat temu. Najbardziej znane są dzieła z zachodniej Europy – pograniczna Francji i Hiszpanii, ale wykonywano je też w Indonezji. W najdalszych zakamarkach jaskiń malowano stada dzikich zwierząt.
Sztuka naskalna jest nadal odkrywana. Dotyczy to zwłaszcza trudno dostępnych obszarów świata. Wśród nich jest Półwysep Arabski.
Stada zaklęte w kamieniu
Międzynarodowy zespół badaczy postanowił przeszukać tereny pustynne północnej Arabii Saudyjskiej. Rejony Jebel Arnaan, Jebel Mleiha i Jebel Misma okazały się być bardzo bogate w nieznaną do tej pory sztukę naskalną.
W trzech badanych obszarach udokumentowano łącznie 62 panele sztuki naskalnej, zawierające 176 rytów. Były to przedstawienia głównie w postaci wielbłądów i gazel, ale też innych zwierząt: koni czy turów. Niektóre mierzą do 3 metrów długości i ponad 2 metry wysokości.
Bardzo stare zwierzęta
Archeolodzy oszacowali wiek rytów na okres od 12 800 do 11 400 lat temu. Już wówczas teren obecnej pustyni był dość suchy, ale te dzieła poświadczają obecność ludzi w tym trudnym do życia środowisku. Były to czasy zmian klimatu związanych z końcem epoki lodowcowej.
Do tej pory istniały bardzo ograniczone dowody archeologiczne na obecność ludzi w północnej Arabii w okresie od 25 000 do 10 000 lat temu, kiedy obszar ten był skrajnie suchy. Inne rejony Bliskiego Wschodu pod koniec tego okresu stały się kolebką rolnictwa – tam dostęp do wody był zdecydowanie lepszy.
Określenie wieku rytów naskalnych to trudna sprawa. Możliwe jest w sposób pośredni i tak też było w tym przypadku. Na kilkanaście tysięcy lat wydatowano zabytki wykopane pod panelami skalnymi. Poza tym przeanalizowano patynę pokrywającą sztukę naskalną.
Funkcja rytów?
– Te duże ryty to nie tylko sztuka naskalna. Były one prawdopodobnie markerami obecności, dostępu i tożsamości kulturowej – powiedziała główna autorka publikacji, dr Maria Guagnin z Instytutu Geoantropologii Maxa Plancka.
W przeciwieństwie do wcześniej znanych stanowisk archeologicznych, gdzie ryty ukryte były w szczelinach, panele z Jebel Mleiha i Jebel Arnaan wyryto na wysokich ścianach klifów – niektóre na wysokości nawet 39 metrów, w eksponowanych miejscach. Wykonanie ich wymagało niebezpiecznej wspinaczki.
Zdaniem badaczy ryty te powstały obok źródeł wody i szlaków, wzdłuż których ludzie się przemieszczali. Mogły pełnić funkcje symboliczną lub zaznaczać terytorium.
Źródło: Nature Communications
Nasz autor
Szymon Zdziebłowski
Dziennikarz naukowy i podróżniczy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie. Miłośnik niewielkich, lokalnych muzeów. Uwielbia długie trasy rowerowe, szczególnie te prowadzące wzdłuż rzek. Lubi poznawać nieznane zakamarki Niemiec, zarówno na dwóch kółkach, jak i w czasie górskiego trekkingu.