Wenus z Kołobrzegu sprzed ponad 6000 lat trafiła na wystawę. „Odkrycie stulecia” można oglądać do końca wakacji

Spis treści:

1. Przełomowe odkrycie niedaleko Kołobrzegu
2. Unikatowe odkrycie na skalę kraju
3. Kogo przypomina Wenus z Kołobrzegu?
4. Najstarsze figurki na świecie

Takie znaleziska trafiają się raz na stulecie. Niekiedy archeolodzy całe życie czekają na to, aby odkryć artefakt, który może rzucić zupełnie nowe światło na historię kraju, w którym pracuje. W tym przypadku mówimy właśnie o takim odkryciu.

Przełomowe odkrycie niedaleko Kołobrzegu

Figurka Wenus z Kołobrzegu została odnaleziona w grudniu 2022 roku. – Dotarła do mnie informacja, że rolnik z miejscowości Podczele podczas pracy odnalazł przedmiot, który przypomina ludzką postać. Po miesiącu otrzymałem zdjęcie, które pozwoliło mi określić, co przedstawia ten przedmiot. Wspólnie z innymi badaczami ustaliliśmy, że jest to przedmiot wykonany ludzką ręką i jest to najprawdopodobniej symbol Wenus, bogini płodności – wspomina Jan Orliński, prezes Grupy Eksploracyjno-Poszukiwawczej Parsęta.

Grupa entuzjastów historii i archeologii przekazała znalezisko Wojewódzkiemu Konserwatorowi Zabytków. Przez kolejne miesiące odbywały się analizy i konserwacja tego niecodziennego artefaktu z udziałem zespołu wykwalifikowanych specjalistów z różnych ośrodków w Polsce. Prace koordynowało Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu, do którego figurka teraz trafiła.

– Mogę śmiało powiedzieć, że to jest odkrycie stulecia. To, co zostało odkryte dzięki Grupie Eksploracyjno-Poszukiwawczej Parsęta jest naprawdę czymś fenomenalnym, niezwykłym. Absolutnie przesuwa to nasze granice historii Kołobrzegu – powiedział Aleksander Ostasz, historyk, archeolog podwodny i dyrektor Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu.

Unikatowe odkrycie na skalę kraju

Sami archeolodzy przyznają, że to unikatowe odkrycie na skalę całej Polski. – W archeologii tak naprawdę doniosłe odkrycia są spowodowane dwoma czynnikami. Pierwsze to żmudne badania archeologiczne, które trwają bardzo długo, ale czasem spektakularne odkrycia są dokonywane przypadkiem. I tak było w tej sytuacji – powiedział Marcin Krzepkowski, archeolog z Fundacji Relicta, który brał udział w badaniach figurki.

Wenus z Kołobrzegu to 12-centymetrowa kamienna figurka z okresu neolitu. Datowana jest na okres ponad 6000 lat temu. – Potrzebowaliśmy bardzo dużo czasu na to, żeby potwierdzić autentyczność figurki i potwierdzić miejsce jego znalezienia – dodaje Krzepkowski. – W świetle uzyskanych informacji miejsce odkrycia należy przyjąć za wiarygodne – napisało Muzeum Oręża w swoim oświadczeniu.

Archeolodzy podejrzewają, że figurka mogła być dziełem pierwszych rolników, którzy osiedlali się na ziemiach Pomorza Zachodniego i w okolicach rzeki Parsęty. Kamienna figurka przedstawia postać kobiety z wyraźnymi, choć nieco zniekształconymi, kobiecymi atrybutami, co przypomina inne figurki Wenus znane z historii. Jest wykonana z wapienia i ma beżową barwę. W jej strukturze widoczne są także fragmenty muszli małży i ślimaków.

Kogo przypomina Wenus z Kołobrzegu?

Zniekształcone są także kończyny górne, które zostały jedynie symbolicznie wyrzeźbione, podobnie jak dolne, które powstały tak, że przypominają pozycję siedzącą. Na twarzy Wenus trudno doszukać się rysów, oczu, nosa i wszystkich cech, które mogłyby przypominać postać ludzką. Na tylnej części widać ślady formowania w okolicy nóg, co prawdopodobnie powstało podczas uderzania twardym narzędziem.

– Na wypukłych partiach ciała widać delikatne ślady wygładzenia, szczególnie w okolicach piersi i bioder, co może sugerować użytkowanie figurki (np. przechowywanie w opakowaniu wykonanym z materiału organicznego – np. skóry). Tył postaci jest stosunkowo płaski, co może świadczyć o tym, że figurka była ustawiana pionowo lub przymocowywana do jakiegoś podłoża – napisali w oświadczeniu archeolodzy.

Dodali również, że schematyczne figurki antropomorficzne są powszechnie spotykane na stanowiskach neolitycznych z VI i V tysiąclecia p.n.e. na rozległych terenach położonych na południe i południowy wschód od Karpat. Podobne figurki odkryto na obszarze Anatolii oraz południowej Europy. – Kołobrzeska Wenus stanowi natomiast unikatowe znalezisko z obszaru Polski, gdzie na razie nie odnajdujemy analogii – podkreślają.

– Neolityczne figurki Wenus wykonywano z gliny, znacznie rzadziej z surowca kamiennego, takiego jak piaskowiec, marmur czy wapień. Tradycyjnie uważa się je za symboliczne przedstawienie kobiecości i płodności. Mogły być one używane w rytuałach lub ceremoniach, mających na celu celebrowanie płodności, zapewnienie przetrwania i dobrobytu lokalnej społeczności. Stylizowana forma kołobrzeskiej Wenus zdradza wysoki kunszt artystyczny i pomimo prostoty formy wyróżnia się wyjątkowymi walorami estetycznymi – zaznaczają archeolodzy.

Teraz figurkę mogą zobaczyć wszyscy zainteresowani. Trafiła na wystawę czasową „Wenus z Kołobrzegu” w Muzeum Oręża Polskiego. Wystawa została zorganizowana w osobnym, ciemnym pomieszczeniu kołobrzeskiej placówki, do którego mogą wchodzić jedynie niewielkie grupy zwiedzających. Ma być udostępniana przez całe wakacje.

Najstarsze figurki na świecie

Chociaż znalezisko spod Kołobrzegu jest niezwykle imponujące, to trzeba przyznać, że w porównaniu do innych figurek, ta polska jest bardzo młoda. Jeden z najstarszych posążków przedstawiających człowieka odnaleziono na północnym brzegu rzeki Draa w pobliżu miasta Tan-Tan. Odkrył go niemiecki archeolog Lutz Fiedler. Figurka miała zaledwie 6 centymetrów długości i wykonano ją z kwarcytu. Badacze stwierdzili, że powstała aż 300–500 tysięcy lat temu.

Jeśli jednak chodzi o same rzeźby Wenus, trzeba wspomnieć o najsłynniejszej figurce z okresu prehistorycznego. Chodzi o Wenus z Willendorfu. Ta mierząca nieco ponad 11 cm figurka jest zarazem najlepszym przykładem paleolitycznej rzeźby, która przedstawia postać kobiecą. Została znaleziona w 1908 roku w pobliżu miejscowości Willendorf w Austrii. Odkrywcą był Johann Veran, który pracował jak robotnik podczas prac drogowych. Została później zidentyfikowana i opisana przez Josepha Szombathy’ego. Jej wiek oszacowano na 30 tys. lat.

Źródło: OK! Kołobrzeg, Muzeum Oręża Polskiego

Nasz autor

Jakub Rybski

Dziennikarz, miłośnik kina niezależnego, literatury, ramenu, gier wideo i dobrego rocka. Wcześniej związany z telewizją TVN24 i Canal+, obecnie pracuje w RMF FM. Zawodowo nie boi się podejmować żadnego tematu. Pisze przede wszystkim o archeologii i przyrodzie. Prywatnie bardzo zainteresowany polityką.