W Anglii odkryto prototyp Stonehenge. Założenie jest starsze od piramid o kilkaset lat

Spis treści:

1. Nietypowy cmentarz i założenie ceremonialne sprzed tysięcy lat
2. Flagstones kluczem do zrozumienia Stonehenge?
3. Stonehenge ciągle jest celem badań archeologów

Chyba najbardziej znanym megalitem świata jest Stonehenge w Wielkiej Brytanii. Uwagę przykuwa zarówno jego okrągłe rozplanowanie, jak i wykorzystanie wielkich głazów. Miejsce to obrosło szeregiem legend i mitów. Jednak dziś wiemy o nim już całkiem dużo i megalit ten skrywa coraz mniej tajemnic. Nowe informacje na jego temat i budowli, która stała w tym samym miejscu setki lat wcześniej, udało się pozyskać kilkadziesiąt kilometrów na południe.

Nietypowy cmentarz i założenie ceremonialne sprzed tysięcy lat

W latach 1986–1987 archeolodzy przeprowadzili wykopaliska na przedmieściach miasta Dorchester na stanowisku archeologicznym znanym jako Flagstones. Miejsce to położone jest jakieś 70 km w linii prostej od Stonehenge. Dziś po nim nie ma śladu – jest tam obwodnica Dorchester.

Szybko okazało się, że mają do czynienia z niezwykłym założeniem. Jego plan był okrągły, a średnica wynosiła około 100 metrów. Tworzyło go kilka koncentrycznych wałów i rowów, w które wkopywano zmarłych. W obrębie tego założenia znaleziono 8 grobów. Jednak zdaniem badaczy nie był to tylko cmentarz, ale też miejsce odprawiana różnego rodzaju ceremonii i spotkań.

Na potrzeby najnowszego badania naukowcy postanowili zweryfikować wiek tego miejsca. Okazało się, że powstało kilkaset lat wcześniej, niż do tej pory sądzono. Kilkanaście pobranych próbek do datowania radiowęglowego pokazało, że pochodzi z około 3200 roku p.n.e. Próbki pobrano zarówno ze szczątków ludzkich, ale też poroża jelenia szlachetnego i węgli drzewnych. To ustalenie opublikowali eksperci z University of Exeter i Historic England na łamach czasopisma „Antiquity”. Dlaczego jest tak ważne?

Flagstones kluczem do zrozumienia Stonehenge?

Słynny megalit Stonehenge powstał około 2600–2500 lat p.n.e. Nie zmienia to faktu, że w tym samym miejscu kilkaset lat wcześniej istniało już okrągłe w planie założenie. Podobnie jak Flagstones miało średnicę około 100 metrów.

Do tego wczesnego Stonehenge prowadziły dwa wejścia przez wał ziemny – nie było jeszcze wówczas raczej wielkich głazów, ewentualnie nieco mniejsze kamienie. Założenie to było częściowo otoczone przez drewniane słupy. Wewnątrz odkryto kilkadziesiąt pochówków ciałopalnych.

To „wczesne Stonehenge” jest bardzo podobne do założenia z Flagstones. Tyle, że z nowych ekspertyz wynika, iż to drugie miejsce jest starsze o kilkaset lat i jest to tym samym najstarsze założenie tego typu w Wielkiej Brytanii. Oznacza to, że Flagstones mogło być prototypem Stonehenge, ale raczej tego w jego najwcześniejszej fazie istnienia.

– Chronologia Flagstones jest niezbędna do zrozumienia zmieniającej się sekwencji założeń ceremonialnych i pogrzebowych w Wielkiej Brytanii. Siostrzaną konstrukcją do Flagstones jest Stonehenge, którego pierwsza faza jest niemal identyczna, ale datuje się ją na około 2900 lat p.n.e. Czy Stonehenge mogło być kopią Flagstones? A może te odkrycia sugerują, że nasze obecne datowanie Stonehenge może wymagać rewizji? – mówi dr Susan Greaney z Uniwersytetu w Exeter.

Stonehenge ciągle jest celem badań archeologów

Zarówno Stonehenge, jak i otoczenie tego pradziejowego monumentu jest ciągle celem prac naukowców. Badacze nie mają wątpliwości, że konstrukcja kamienna, które powstała tam 2500 lat p.n.e. była związana z ówczesną religią i wierzeniami. Zwrócono uwagę na nieprzypadkową lokalizację kamieni sarsenowych umieszczonych w centrum budowli w połowie III tysiąclecia. Gdy staniemy w centrum kręgu w dniu przesilenia letniego, wschodzące słońce dostrzeżemy tuż na lewo od Heel Stone – megalitu umieszczonego poza kręgiem. Nieco dalej stał drugi głaz. Oznacza to, że słońce wschodziło tego dnia między nimi.

Ten spektakl można obejrzeć co roku w Stonehenge na własne oczy. Tysiące osób przybywają 21 czerwca, by go zobaczyć. Wówczas wstęp do tego megalitu jest wolny. A niektórzy nawet odprawiają z okazji przesilenia letniego rytuały.

Źródło: Antiquity

Nasz autor

Szymon Zdziebłowski

Dziennikarz naukowy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie.