Mały Obłok Magellana jest rozszarpywany. Niszczy go grawitacja innej galaktyki

Spis treści:

1. Galaktyki karłowate
2. 7000 masywnych gwiazd
3. Laboratorium Wszechświata

Nazwane zostały na cześć Ferdynanda Magellana, portugalskiego podróżnika, który jako pierwszy udokumentował ich obecność w XVI wieku. Obłoki Magellana to nieregularne galaktyki satelitarne krążące wokół Drogi Mlecznej.

Galaktyki karłowate

Duży Obłok Magellana (LMC) znajduje się w odległości około 160 tysięcy lat świetlnych od Ziemi i zawiera miliardy gwiazd. Mimo swojego statusu galaktyki karłowatej, wyróżnia się stosunkowo dużą masą i intensywną aktywnością gwiazdotwórczą. To właśnie tam znajduje się spektakularna mgławica Tarantula, będąca jednym z najaktywniejszych obszarów narodzin gwiazd w naszym kosmicznym sąsiedztwie.

Z kolei Mały Obłok Magellana (SMC), oddalony o około 200 tysięcy lat świetlnych, jest mniej masywny, bardziej rozciągnięty i silnie zdeformowany przez złożone interakcje grawitacyjne – zarówno z naszą galaktyką Drogi Mlecznej, jak i z samym LMC. Wspólnie galaktyki te tworzą dynamiczny układ, który od milionów lat wpływa na siebie nawzajem. Generuje on m.in. Strumień Magellana – olbrzymi pas gazu rozciągający się między nimi, ciągnący się aż w stronę naszej Galaktyki.

7000 masywnych gwiazd

Przełomowe badania prowadzone przez naukowców z Uniwersytetu Nagoya w Japonii rzuciły nowe światło na tę kosmiczną interakcję. Kierowany przez Satoyę Nakano i Kengo Tachiharę zespół przeanalizował ruchy około 7000 masywnych gwiazd znajdujących się w obrębie SMC. Każda ma masę przynajmniej ośmiokrotnie większą niż nasze Słońce. Zidentyfikowano tam wyraźnie przeciwstawne kierunki ruchu – niektóre gwiazdy dryfują w stronę LMC, inne zaś się od niego oddalają. To sugeruje, że cała galaktyka jest rozciągana niczym kosmiczne ciasto przez niewidzialne ręce grawitacji.

Początkowo naukowcy podchodzili do wyników z rezerwą, kwestionując własne metody. Jednak kolejne analizy potwierdziły, że mają do czynienia z rzeczywistym i niezwykle interesującym zjawiskiem.

Jeszcze bardziej zaskakujące było odkrycie braku rotacji wśród masywnych gwiazd w SMC. Zwykle młode gwiazdy krążą zgodnie z ruchem obłoków gazu, z których powstały. Tymczasem w Małym Obłoku Magellana zaobserwowano kompletny brak tego typu spójności. Gwiazdy wydają się poruszać chaotycznie, a gaz – który stanowi istotny budulec galaktyki – nie wykazuje rotacji. Może to oznaczać, że dotychczasowe modele masy i dynamiki SMC, jak również jego interakcji z LMC i Drogą Mleczną, wymagają gruntownego przemyślenia.

Laboratorium Wszechświata

Te badania mają znaczenie wykraczające daleko poza analizę jednego galaktycznego układu. SMC, dzięki swoim właściwościom przypominającym wczesne galaktyki, stanowi swoiste laboratorium do badania procesów zachodzących w młodym Wszechświecie. Obserwacja jego wewnętrznej dynamiki pozwala lepiej zrozumieć, jak w odległej przeszłości kształtowały się struktury kosmiczne, jakie procesy prowadziły do powstawania pierwszych gwiazd i galaktyk, a także w jaki sposób galaktyki oddziałują ze sobą w ramach złożonych układów grawitacyjnych.

Wyniki badań zespołu z Nagoi, opublikowane w czasopiśmie „The Astrophysical Journal Supplement Series”, mogą doprowadzić do rewizji obecnych teorii dotyczących ewolucji galaktyk satelitarnych i przyczyniają się do głębszego zrozumienia dynamicznych relacji między Droga Mleczną a jej bliskimi sąsiadami. Możliwe, że Mały Obłok Magellana – choć dziś jeszcze obecny na niebie – jest właśnie w trakcie powolnego i nieuchronnego rozpadu.

Źródło: Universe Today

Nasza autorka

Ewelina Zambrzycka-Kościelnicka

Dziennikarka i redaktorka zajmująca się tematyką popularnonaukową. Pisze przede wszystkim o eksploracji kosmosu, astronomii i historii. Związana z Centrum Badań Kosmicznych PAN oraz magazynami portali Gazeta.pl i Wp.pl. Ambasadorka Śląskiego Festiwalu Nauki. Współautorka książek „Człowiek istota kosmiczna”, „Kosmiczne wyzwania” i „Odważ się robić wielkie rzeczy”.