Zbrodnia sprzed 3 tysięcy lat: czy Nefertiti wyeliminowała swoją rywalkę?

Spis treści:

1. Kim naprawdę była Nefertiti i dlaczego budziła postrach?
2. Grobowiec Tutanchamona i zagadka ciał królewskich kobiet
3. Nie Nefertiti, lecz matka Tutanchamona – kim była kobieta z grobowca?
4. Zbrodnia w pałacu faraona – czy Nefertiti zleciła morderstwo rywalki?

Królowa Nefertiti była nie tylko żoną faraona Echnatona, lecz także jedną z najbardziej intrygujących postaci starożytnego Egiptu. Jej wizerunek z maczugą w dłoni i okrutna polityka prowadzona wspólnie z mężem w Amarne ukazują kobietę bezwzględną i potężną. Przez niektórych jest uważana za najpiękniejszą kobietę swoich czasów. Tajemnice związane z jej otoczeniem – w tym zagadkowa śmierć młodej kobiety z rodziny królewskiej, odnalezionej w grobowcu Tutanchamona – do dziś wzbudzają emocje i spekulacje. Czy Kija była tylko rywalką o względy faraona, czy kluczową postacią w brutalnej grze o tron?

Kim naprawdę była Nefertiti i dlaczego budziła postrach?

Nefertiti była żoną Echnatona, faraona rewolucjonisty, który przeprowadził reformę religijną i wprowadził kult Atona, słonecznego dysku. Para zamieszkała w nowej stolicy Amarna (Akhetaton), gdzie rządzili żelazną ręką. Policja (madżoi) tłumiła każdy odruch niezadowolenia, a Amarna była określana mianem krwawego miasta. Badania, o których niedawno pisaliśmy, wskazują, że podczas budowy metropolii zginęły tysiące niewolników.

Podobnie jak faraon Echnaton Nefertiti nie była uosobieniem łagodności. Na jednym z zachowanych wizerunków unosi maczugę, aby roztrzaskać głowę klęczącej przed nią niewolnicy. Imię „Nefertiti” oznacza „piękną, która przyszła do nas”. Przypuszcza się, że była cudzoziemką. Być może pochodziła w Azji, skąd miał ją sprowadzić Amenhotep III, ojciec Echnatona.

Grobowiec Tutanchamona i zagadka ciał królewskich kobiet

Egiptolodzy są raczej zgodni, że początkowo małżeństwo Nefertiti i Echnatona było udane. Jednak już wW połowie swojego 17-letniego panowania faraon zaczął darzyć względami kobietę z haremu imieniem Kija. Dziewczyna została dopuszczona do obrzędów ku czci Atona, zastrzeżonych dotąd wyłącznie dla królewskiej pary. Nagłe i tajemnicze zniknięcie Kii z Amarny wzbudziło spekulacje na temat jej śmierci.

Zagadka być może znalazła rozwiązanie 3 tys. lat później. W grobowcu Tutanchamona odkryto m.in. ciała dwóch kobiet, które musiały należeć do rodziny królewskiej z Amarny. Starsza kobieta z długimi brązowymi włosami została zidentyfikowana jako królowa Teje, matka Echnatona. W grobowcu znaleziono miniaturowy sarkofag z jej imieniem i lok włosów. Egipscy radiolodzy Ashraf Selim i Hany Amer przeprowadzili badania tomograficzne mumii i potwierdzili tożsamość kobiety.

Nie Nefertiti, lecz matka Tutanchamona – kim była kobieta z grobowca?

Młodsza kobieta – z diademem na czole i podwójnie przekłutymi uszami – również musiała należeć do rodziny królewskiej. Prof. Joann Fletcher, egiptolożka z Univeristy of York, sugerowała, że mogą to być szczątki Nefertiti. Wskazywałby na to wiek śmierci młodszej kobiety. Badania tomograficzne wykazały, że zmarła musiała mieć w chwili śmierci między 22 a 40 lat. Ramiona kobiety zostały ułożone w królewskiej pozie, a zaciśnięta pięść wyglądała, jakby wciąż ściskała insygnium władzy.

Sceptycy zakwestionowali jednak teorię prof. Fletcher. Ramiona kobiety były za długie i nie pasowały do reszty ciała. Czaszka znalezionej miała zaś osobliwą deformację przypominającą ostrogę, co odkryto wcześniej tylko u jednego przedstawiciela dynastii amarneńskiej – Tutanchamona. Dopiero badania DNA przeprowadzone w 2010 r. potwierdziły, że młodsza kobieta to matka Tutanchamona. Nie była to jednak Nefertiti, jak sądziła prof. Fletcher. Jak się okazało znaleziona w grobowcu młodsza kobieta była córką Amenhotepa III i Teje, a zatem siostrą Echnatona. Zatem tajemnicza Kija wcale nie pochodziła z haremu, a była członkiem królewskiej rodziny.

Zbrodnia w pałacu faraona – czy Nefertiti zleciła morderstwo rywalki?

Choć nie mamy pewności, kim była Kija, wydaje się pewne, że padła ofiarą zbrodni w pałacu. Mumia miała uszkodzoną górną szczękę Analiza obrazów tomograficznych wykazała, że ofiarę uderzono tępym narzędziem, prawdopodobnie maczugą. Fragmenty kości i zęby ofiary zostały wepchnięte do zatoki przynosowej, a rana została wypełniona żywicą przed procesem balsamowania. Ślady krwotoku wskazują, że kobieta była jeszcze żywa, kiedy została zaatakowana. Na zdjęciach tomograficznych odkryto ranę w okolicy serca.

Istnieją różne teorie na temat tego, co się stało. Nefertiti, która walczyła o względy męża z Kiją, mogła nakłonić zabójców do ataku. W 14. roku panowania Echnatona Nefertiti zniknęła z dworu. Być może z powodu zarazy lub z innych powodów. Teje, matka faraona, mogła nakłonić Echnatona do pozbycia się małżonki. W 17. roku panowania Echnatona zmarł, a Tutanchamon został nowym władcą. Dwór opuścił Amarnę, a Tutanchamon przywrócił kult starych bogów i zmienił swoje imię. Horemheb, który został władcą kraju piramid, usunął wszelkie ślady po Echnatonie i jego rodzinie.

Źródło: National Geographic Polska

Nasz ekspert

Łukasz Załuski

Redaktor naczelny „National Geographic Polska” i National-Geographic.pl. Dziennikarz podróżniczy i popularnonaukowy z 20-letnim stażem. Wcześniej odpowiedzialny m.in. za magazyny „Focus”, „Focus Historia” i „Sekrety Nauki”. Uważny obserwator zmieniającego się świata i nowych trendów podróżniczych. Inicjator projektu pierwszej naukowej rekonstrukcji wizerunków władców z dynastii Jagiellonów. Miłośnik tenisa, książek kryminalnych i europejskich stolic.