Król Dawid to postać historyczna czy fantastyczna? Badacze do dziś nie osiągnęli porozumienia w tej kwestii

Spis treści:

1. Król Dawid na kartach Biblii. Jak Stary Testament przedstawia władcę Izraela?
2. Dawid historyczny?

Powyższe pytanie często pojawia się w debatach akademickich i jak każdy temat biblijny, wzbudza niemałe kontrowersje. Niektórzy badacze podchodzą do biblijnych tekstów z dużą rezerwą, traktując je jako opowieści fantastyczne, przynajmniej do czasu, aż ich historyczność zostanie potwierdzona źródłami archeologicznymi. Są też tacy, według których biblijna narracja ma w dużej mierze charakter historyczny. Ich zdaniem, „brak dowodu nie jest dowodem braku” i trwają przy tym stanowisku do czasu ujawnienia artefaktów przeczących przedstawionym w Biblii opowieściom. Nie inaczej jest w przypadku króla Dawida.

Król Dawid na kartach Biblii. Jak Stary Testament przedstawia władcę Izraela?

Najdokładniejszy opis Dawida przedstawiają dwie Księgi Samuela. Pewnych informacji na jego temat dostarcza też Księga Królewska i Księga Kronik.

Dawid w Księgach Samuela

W Księgach Samuela, Dawid jest przedstawiony jako wybraniec Boga, namaszczony na króla przez proroka. Jego pokorę i ufność wobec Stwórcy podkreśla opowieść, w której prosty pasterz triumfuje w starciu z gigantem Goliatem. Po śmierci Saula, Dawid zostaje królem. Jednoczy plemiona Izraela i ustanawia Jerozolimę stolicą swojego królestwa. Odnosi zwycięstwo za zwycięstwem, poszerzając granice imperium. Przenosi Arkę Przymierza do Jerozolimy, czyniąc ją centrum religijnym.

Kluczowym momentem jest przymierze Boga z Dawidem, w którym zostało obiecane, że przyszły król z jego linii zbuduje świątynię i ustanowi wieczne królestwo. Ta mesjańska obietnica jest kluczowym tematem, łączącym się z wcześniejszymi obietnicami Boga.

Należy jednak wspomnieć, że w przeciwieństwie do Księgi Kronik, w której rządy Dawida zostały wyidealizowane, Księgi Samuela opisują nie tylko sukcesy króla, ale także obnażają jego grzechy. Pomimo bożego błogosławieństwa, Dawid popełnił błąd, cudzołożąc z Batszebą i aranżując śmierć Uriasza, jej męża. Skrucha nie zmazała konsekwencji jego czynów. Rodzina króla zaczęła się rozpadać, a jego synowie powtórzyli te same błędy, ale w gorszy sposób.

Dawid w Księdze Kronik

Księgi Kronik w większym stopniu koncentrują się na błogosławieństwach Dawida, umniejszając jego grzechom lub pomijając je całkowicie. Przykładowo, opowieść z Batszebą nie pojawia się w Kronikach, które bardziej skupiają się na roli króla w przygotowaniu do budowy świątyni i organizacji kultu.

Dawid historyczny?

Archeologom do dziś nie udało się natrafić na znaleziska, które w sposób jednoznaczny i niezaprzeczalny potwierdziłyby historyczność króla Dawida. Najbardziej zastanawiający jest fakt, że mimo licznych zwycięstw, które opisuje Biblia, w tekstach pochodzących z rzekomo podbitych terenów naukowcy nie natrafili na szczegółowe zapisy, wskazujące na jego obecność.

Nie można jednak nie wspomnieć, że istnieją artefakty, które przynajmniej częściowo można powiązać z postacią Dawida.

Stela z Tel Dan

WS 1993 roku, podczas wykopalisk na terenie stanowiska Tel Dan w północnym Izraelu, naukowcy natrafili na fragment bazaltowej steli, na którym zachowało się 13 linijek inskrypcji. Litery spisane w języku aramejskim były czytelne. Największą uwagę badaczy przykuła dziewiąta linijka, w której spółgłoski składały się w DWD, imię Dawida. Było ono częścią dłuższego tekstu, który odczytano jako „dom Dawida”.

Rok później archeolodzy znaleźli dwa kolejne fragmenty steli, które uzupełniły brakujący tekst w ośmiu linijkach. Dzięki temu, udało się ustalić, że stela została wystawiona przed 800 rokiem p.n.e., przez jednego z królów Aramu. Na dwóch nowych kawałkach pojawiła się wzmianka o Joramie, królu Izraela, i Ochozjaszu, królu Judy. To odniesienie wskazuje, że fraza w dziewiątej linijce rzeczywiście wskazuje na „dom Dawida”, ale w tym kontekście jest to raczej tytuł opisujący naród Judy lub dynastię rządzącą tym królestwem. Można zatem przyjąć, że stela potwierdza, że Dawid był królem Judy i założycielem dynastii.

Należy jednak wspomnieć, że powstała około 150 lat po Dawidzie. Nie można zatem z całą stanowczością stwierdzić, że stanowi potwierdzenie historyczności Dawida.

Stela Meszy

Wyrażenie „dom Dawida” pojawiło się też na steli odkrytej 1868 roku, wśród ruin Dibonu. Ufundował ją Mesza, król Moabu, w drugiej połowie IX wieku. Wyrażenie „dom Dawida” pojawia się w 31. linijce. Stela jest jednak uszkodzona w tym miejscu i widoczny jest tylko fragment frazy. Badacze uznali jednak, że tak jak stela z Tel Den, także ta wskazuje na naród Judy lub dynastię rządzącą, nie na konkretną osobę.

Relief Szeszonka

Odkrycie steli z Tel Den zainspirowało naukowców do ponownego odczytania reliefu faraona Szeszonka, który znajduje się w Tebach, w świątyni Amona. Kompozycja powstała w celu upamiętnienia najazdu egipskiego władcy na Palestynę w 925 roku p.n.e. Zawiera listę nazw miejsc, które miał podbić.

Według Kennetha Kitchena, brytyjskiego egiptologa, pojawia się tam imię Dawida, w wyrażeniu, które przetłumaczył jako „wzgórza/wyżyny Dawida”. Kontekst ma wskazywać na miejsca w południowej Judzie i Negewie, gdzie Dawid miał przebywać, uciekając przed Saulem.

Wielu ekspertów podkreśla jednak, że relief jest uszkodzony i w wielu miejscach nieczytelny i nie można jednoznacznie stwierdzić, że wyraża jakikolwiek porządek geograficzny. Dodatkowo słowo przetłumaczone przez Brytyjczyka jako „wzgórza/wyżyny” jest niepewne i Kitchen sam przyznał to we wczesnej interpretacji. Dodatkowo taka fraza nie pojawia się w żadnym innym znanym źródle.

Nasz autor

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.