Kim był celtycki medyk z Mazowsza? Na Łysej Górze odkryto narzędzie jak z horroru

Na stanowisku archeologicznym „Łysa Góra” w gminie Chorzele na Mazowszu odkryto wyjątkowe narzędzie do trepanacji czaszki, pochodzące z okresu celtyckiego, a także ślady lokalnego odlewnictwa żelaza. Odkrycia dokonano podczas badań prowadzonych przez Państwowe Muzeum Archeologiczne we współpracy z Wydziałem Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. To już drugi sezon badań, które potwierdzają obecność Celtów w osadzie tzw. kultury kurhanów zachodniobałtyjskich.

Kim był celtycki medyk z Łysej Góry?

Najcenniejszym znaleziskiem tegorocznych wykopalisk jest żelazne narzędzie chirurgiczne z IV–III w. p.n.e., uznane za przyrząd do trepanacji czaszki. Jak wyjaśnił kierownik badań, dr Bartłomiej Kaczyński, tego typu znaleziska są wyjątkowe. Dotychczas znano je jedynie z kilku stanowisk w Europie Środkowej i Południowej (m.in. w Rumunii, Chorwacji i Austrii).

Początkowo nie było jasne, czym jest odnaleziony artefakt, jednak analiza literatury specjalistycznej pozwoliła ustalić jego funkcję. Przypomina on skalpel z ostrzem przechodzącym w kolec. Posiadał drewnianą rękojeść. Według dr Kaczyńskiego odkrycie wskazuje, że wśród Celtów osiadłych na Mazowszu były osoby zajmujące się medycyną, być może druidzi, którzy trudnili się też ziołolecznictwem.

Kowal i jego warsztat w osadzie

Poza tym w północno-wschodniej części stanowiska archeolodzy natrafili na ślady wytopu i obróbki żelaza. Znaleziono fragmenty tzw. żużli miseczkowatych (pozostałości po procesie wytapiania) oraz niewielkie kowadło żelazne, które mogło służyć do obróbki drobnych narzędzi. Odkrycia te sugerują, że część przedmiotów żelaznych wytwarzano bezpośrednio na miejscu, co wskazuje na obecność w osadzie wyspecjalizowanego kowala.

Co jeszcze odkryto na Łysej Górze?

Znaleziono też inne, liczne celtyckie artefakty: zapinki, grot włóczni, siekiero-ciosło oraz elementy końskiej uprzęży, takie jak klamerki czy części wędzideł. Badania pozwoliły też odtworzyć system obronny osady. Południowa część, gdzie koncentrowało się życie mieszkańców, była ufortyfikowana palisadą i fosą, a północna miała lekkie ogrodzenie, chroniące przed dzikimi zwierzętami.

Pierwsze prace archeologiczne na Łysej Górze prowadzono już w latach 70. i 80. XX wieku. Do badań powrócono w 2024 roku, aby przygotować teren pod ścieżkę edukacyjną i zabezpieczyć stanowisko. – Po dwóch sezonach prac oddajemy ścieżkę edukacyjną na Łysej Górze do użytku. Będzie można tam zobaczyć zabytki i na kilku tablicach poczytać o Celtach, o historii, dowiedzieć się więcej, jaka to była osada – podsumowuje dr Kaczyński.

Źródło: Nauka w Polsce

Nasza autorka

Magdalena Rudzka

Dziennikarka „National Geographic Traveler" i „Kaleidoscope". Przez wiele lat również fotoedytorka w agencjach fotograficznych i magazynach. W National-Geographic.pl pisze przede wszystkim o przyrodzie. Lubi podróże po nieoczywistych miejscach, mięso i wino.