Kamienny idol ze starożytnego miasta. Zagadkowe odkrycie archeologów z Polski i Armenii

Miejsce, w którym odkryto niezwykły zabytek, to Argisztihinili. Było to miasto, które powstało w VIII wieku p.n.e. Założył je zapewne król Urartu – Argiszti I. Ten władca był naprawdę potężny. Królestwo Urartu, którym władał, było jedną z największych potęg wschodniej Anatolii i Kaukazu Południowego. Istniało między IX a VII wiekiem p.n.e.

Polacy i Ormianie na tropie

To wśród ruin tego starożytnego ośrodka władzy badania prowadzą wspólnie dr Mateusz Iskra z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW i Hasmik Simonyan – archeolog z Instytutu Archeologii i Etnografii Narodowej Akademii Nauk Republiki Armenii. Wykopaliska mają miejsce na Wzgórzu św. Dawida. O pierwszym sezonie pisaliśmy w ubiegłym roku.

Podczas tegorocznych wykopalisk doszło do ciekawych odkryć. W jednym z domów archeolodzy znaleźli pomieszczenie magazynowe. Nadal znajdowały się w nim duże naczynia zasobowe wkopane w podłogę. Jednak to, co było w sąsiednim pomieszczeniu przeszło najśmielsze oczekiwania badaczy przeszłości.

– Przy bocznej ścianie kamiennego obiektu w kształcie skrzyni natrafiliśmy – ku naszemu zdumieniu – na kamienną płytę z wyrzeźbionymi rysami ludzkiej twarzy. To figurka-idol, zachowana w oryginalnym położeniu – mówi dr Iskra.

Wygląd kamiennego idola

Idola ma około pół metra wysokości. Wykonano go z tufu wulkanicznego. W jego górnej części widać bardzo uproszczoną twarz o wyraźnie zaznaczonych brwiach, blisko osadzonych oczach, długim nosie i wąskich ustach.

Podobne idole pochodzą głównie z I połowy I tysiąclecia p.n.e. Z kolei rzeźna odkryta przez polsko-ormiański zespół najprawdopodobniej pochodzi z czasów zmierzchu królestwa Urartu lub okresu post Urartyjskiego, czyli II połowy VII wieku–VI wieku p.n.e.

Znaczenie zagadkowego zabytku

Jaka była funkcja tego zabytku? Jak wyjaśniają odkrywcy, podobne idole znane są z innych stanowisk archeologicznych w Armenii. Uważa się, że są związane z kultem przodków lub płodności.

Dolna część rzeźby nosi ślady wstępnej obróbki. – Wygląda to trochę tak, jakby rzeźbiarz wstępnie wygładził tą część z zamiarem wyrzeźbienia przedramion. Z jakiegoś powodu tego nie dokończył lub mu się to nie udało – opowiada dr Iskra. Być może dalsze badania rzucą światło na to, dlaczego tak się stało.

Jak przekazał National Geographic Polska dr Iskra, takie idole są spotykane koło jam, w których przechowywano ziarno, naczyń zasobowych czy pieców chlebowych. – Najprawdopodobniej ich zadanie polegało na opiekowaniu się domowymi zapasami, analogicznie jak np. w przypadku rzymskich penatów lub słowiańskich ubożęć – dodaje archeolog.

Według niego identyfikacja tego, co pierwotnie znajdowało się w skrzyni, stanowi klucz do zrozumienia znaczenia idola dla ludzi, którzy go tam postawili. Dlatego jej zawartość poddana zostanie analizom.

Źródło: National Geographic Polska

Nasz autor

Szymon Zdziebłowski

Dziennikarz naukowy i podróżniczy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie. Miłośnik niewielkich, lokalnych muzeów. Uwielbia długie trasy rowerowe, szczególnie te prowadzące wzdłuż rzek. Lubi poznawać nieznane zakamarki Niemiec, zarówno na dwóch kółkach, jak i w czasie górskiego trekkingu.