Joanna Kastylijska – zakochana do szaleństwa królowa. W jej imieniu władzę sprawowali ojciec, mąż i syn

Spis treści:

1. Joanna Szalona – zakochana królowa
2. Dzieci Joanny Szalonej
3. Uwięziona władczyni
4. Śmierć Joanny Szalonej

Joanna Kastylijska urodziła się w Toledo 6 listopada 1479 r. Była trzecim dzieckiem Ferdynanda II Aragońskiego i Izabeli I Kastylijskiej. Nic nie wskazywało, że kiedykolwiek odziedziczy tron. Jej przeznaczenie było jasne od dnia narodzin – zostanie żoną jednego z wielkich europejskich książąt, może nawet króla. Będzie rodziła mu dzieci, rozdawała jałmużną i wznosiła klasztory.

Monarchini, znana jako Joanna Szalona, miała dwoje starszego rodzeństwa, w tym brata – księcia Juana. Oczekiwano, że to on odziedziczy zarówno Aragonię, jak i Kastylię po Ferdynandzie i Izabeli. Dopiero gdyby Juan nie mógł przejąć schedy, o tron mogłaby ubiegać się starsza siostra Joanny – Izabela. Pozostałym rodzeństwem Joanny były Maria, królowa Portugalii i Katarzyna, królowa Anglii – nieszczęśliwa żona Henryka VIII Tudora.

Joanna Szalona – zakochana królowa

Karta zaczęła się powoli odwracać w 1497 roku, gdy zmarł jedyny brat Joanny, Juan z Asturii. Jego młoda żona, będąca w ciąży, niedługo później urodziła martwą córkę. Niecały rok po śmierci Juana, starsza siostra Joanny, Izabela, królowa Portugalii, również zmarła w wyniku komplikacji poporodowych. Jej jedyny syn, Miguel da Paz, został ogłoszony następcą tronu Portugalii i Kastylii, jednak zmarł zaledwie dwa lata później, w 1500 roku. W rezultacie to Joanna stała się dziedziczką obu koron Królów Katolickich.

Joanna, choć nie była przewidywana jako następczyni tronu, otrzymała doskonałe wykształcenie. Biegle znała języki obce, interesowała się polityką i religią, potrafiła jeździć konno i polować. Wyróżniała się inteligencją i urodą – jej niebieskie oczy były rzadkością w Hiszpanii. Jednak miała jedną cechę, która działała na jej niekorzyść – niezależność myślenia, co w ówczesnym świecie kobiet było nieakceptowalne.

W wieku 16 lat Joanna została zaręczona z Filipem, synem cesarza Maksymiliana I Habsburga. W 1495 roku wyruszyła do Holandii, gdzie Filip sprawował władzę nad dziedzicznymi ziemiami. Już na początku spotkało ją rozczarowanie – jej narzeczony nie przybył na powitanie do portu, a zobaczyli się dopiero po miesiącu. Mimo to, kiedy w końcu się spotkali, wybuchła między nimi gwałtowna namiętność, a ślub odbył się natychmiast.

Dzieci Joanny Szalonej

Początkowo ich małżeństwo było szczęśliwe, jednak Filip, znany ze swojej urody i zamiłowania do zabawy, szybko zaczął oddalać się od żony. Joanna, która urodziła mu córkę Eleonorę, coraz bardziej cierpiała z powodu jego niewierności. Kiedy zaczęła wyrażać swoją zazdrość, Filip odsuwał ją od świata zewnętrznego i ograniczał jej swobodę. Krążyły pogłoski, że Joanna z rozpaczy obcięła swoje długie włosy lub oszpeciła twarz jednej z faworyt męża.

Mimo napięć w ich związku, para doczekała się kolejnych dzieci – syna Karola i córki Izabeli. Łącznie para miała dwóch synów i cztery córki:

1. Karola, urodzonego w 1500 r., który został cesarzem i królem Hiszpanii,
2. Ferdynanda, jego porucznika i następcę cesarza,
3. Eleonorę, która poślubiła Manuela I z Portugalii, a następnie Franciszka I z Francji,
4. Elżbietę, która poślubiła Christiana II z Danii,
5. Marię, która poślubiła Ludwika II z Węgier,
6. Katarzynę, która poślubiła Jana III z Portugalii.

W związku z tym, że w 1500 roku Joanna została spadkobierczynią tronu, a ambicje politycznej jej męża Filipa były znane na hiszpańskim dworze, Izabela Kastylijska zdecydowała się działać. Królowa Izabela wiedziała, że córka jest niestabilna emocjonalnie. Chciała, aby po jej śmierci władzę w Kastylii sprawował ojciec Joanny, a mąż Izabeli, Ferdynand, a nie Filip. Jednak po śmierci Izabeli w 1504 roku kastylijska szlachta opowiedziała się za Joanną, co faktycznie oddało rządy w ręce jej męża.

Uwięziona władczyni

Gdy para przybyła do Hiszpanii, Filip szybko zdobył poparcie szlachty, a Ferdynand, po nieudanych negocjacjach, wycofał się do Aragonii. Sytuacja zmieniła się w 1506 roku, gdy Filip niespodziewanie zmarł na tyfus. Osamotniona i pogrążona w żałobie Joanna popadła w jeszcze głębsze problemy natury psychiczno-emocjonalnej. Wykorzystał to jej ojciec, który powrócił do Kastylii i przejął władzę w jej imieniu.

Joanna sprzeciwiła się temu, odmawiając podpisania dokumentu, ale jej opór nie miał znaczenia. Ferdynand kazał ją uwięzić w zamku w Tordesillas, gdzie przez lata jej stan psychiczny się pogarszał. Mimo izolacji Joanna nigdy nie została formalnie pozbawiona tronu. Wszystkie akty urzędowe aż do jej śmierci były wydawane w jej imieniu.

Po śmierci Ferdynanda, syn Joanny i Filipa Karol przybył z Niderlandów. Stwierdziwszy, że matka nie jest zdolna władać krajem, sam przejął władzę.

Śmierć Joanny Szalonej

Karol, wychowany w Niderlandach, czuł się Flamandem i otaczał się dworzanami z tej części Europy. Jego zaangażowanie w wielką politykę europejską sprawiło, że sprawy Hiszpanii zeszły na dalszy plan, co wzbudziło niezadowolenie społeczeństwa. W 1520 roku wybuchło powstanie Comuneros, w którym miasta, część szlachty i chłopi sprzeciwili się wykorzystywaniu ich do finansowania dynastycznych ambicji Karola.

Powstańcy przejęli również Tordesillas, gdzie wciąż więziona była Joanna. Zaproponowali nominalnej królowej przejęcie realnej władzy, ale Joanna nie chciała lub nie potrafiła tego zrobić. Według niektórych źródeł nie wiedziała nawet o śmierci ojca i nie wierzyła, że jej własny syn walczy przeciwko niej. Gdy Karol stłumił bunt i odzyskał kontrolę nad Tordesillas, Joanna ponownie trafiła do więzienia, gdzie spędziła resztę życia.

Los sprawił, że żyła wyjątkowo długo – przeżyła swoje rodzeństwo o kilkadziesiąt lat. Ostatnie 35 lat spędziła całkowicie odizolowana w zamku w Tordesillas, czuwając przy zabalsamowanych zwłokach męża. Zmarła w 1555 roku, a jej szczątki spoczywają obok Filipa w kaplicy królewskiej katedry w Grenadzie.

Nasza autorka

Ewelina Zambrzycka-Kościelnicka

Dziennikarka i redaktorka zajmująca się tematyką popularnonaukową. Związana z magazynami portali Gazeta.pl oraz Wp.pl. Współautorka książek „Człowiek istota kosmiczna”, „Kosmiczne wyzwania” i „Odważ się robić wielkie rzeczy”.