Grobowce okazały się mieszkaniami mnichów. Nowe odkrycia w mieście faraona heretyka
Achetaton – miasto założone przez faraona heretyka Echnatona – miało zniknąć z mapy na zawsze. Tymczasem nowe odkrycia pokazują, że jego historia trwała znacznie dłużej, niż sądzono.
Spis treści:
- Co naprawdę wydarzyło się w Achetaton? Faraon, Nefertiti i zapomniane odkrycie
- Czy koptyjscy mnisi zamieszkali w nekropolii faraona heretyka?
- Chrześcijański kościół w grobowcu kapłana Atona? Nowe odkrycia z Achetaton
Faraon egipski Echnaton, który żył 3300 lat temu, postanowił zerwać z dawnymi tradycjami. Uczynił słońce, pod postacią tarczy słonecznej, jedynym obiektem kultu. Nazywano je Atonem. Innych bogów – obalił. Rewolucja dotyczyła też stolicy. Echnaton przeniósł ją do zbudowanego od podstaw miasta Achetaton (po egipsku „Horyzont Atona”). To było jedno z najbardziej niezwykłych miast starożytnego świata. Teraz grupa egipskich archeologów dokonała ciekawego ustalenia dotyczącego dziejów tej osady. Wnioski opublikowano na łamach „Minia Journal of Tourism and Hospitality Research”.
Co naprawdę wydarzyło się w Achetaton? Faraon, Nefertiti i zapomniane odkrycie
W Achetaton faraon rewolucjonista mieszkał wspólnie ze swoją małżonką, Nefertiti. To tutaj odkryto słynne popiersie tej królowej, które dzisiaj znajduje się w Neues Museum w Berlinie.
Królewskie małżeństwo stało się przedmiotem kultu poddanych. To oni byli pośrednikami między zwykłymi ludźmi a Atonem.
Po śmierci Echnatona miasto opuszczono. Władza powróciła do Teb w Górnym Egipcie. Przywrócono też kult dawnych bogów i na powrót otwarto zamknięte świątynie. Archeolodzy długo uważali, że później prawie nikt w tym miejscu nie mieszkał.
Tymczasem zdaniem badaczy z Uniwersytetu w Minii w Egipcie, nie jest to prawdą.
Czy koptyjscy mnisi zamieszkali w nekropolii faraona heretyka?
W pierwszych wiekach naszej ery w Egipcie zaczęło rozprzestrzeniać się chrześcijaństwo. Szczególnie aktywny był ruch pustelniczy. W wielu miejscach mnisi adaptowali dawne skalne grobowce do swoich potrzeb. Egipskich chrześcijan określa się mianem Koptów.
Okazuje się, że podobnie mogło być w przypadku miasta Echnatona. Tutaj też znajdowała się nekropola. Naukowcy mają dowody na jej wykorzystanie od V do IX wieku naszej ery, a więc ponad 2100 lat pod czasach faraona heretyka. Był późny okres rzymski i bizantyjski.
Mnisi najchętniej korzystali ze skalnych grobowców znajdujących się na wzniesieniach na obrzeżach miasta Achetaton. Przekształcali je w mieszkania, kościoły i klasztory. Starożytne świątynie i domostwa nie spotkały się z ich zainteresowaniem.
Jednak nie wszyscy wiedli pustelnicze i odizolowane od reszty świata życie. Archeolodzy namierzyli fragmenty naczyń ceramicznych, pochodzących z miejsc tak odległych jak Tunezja i Syria.
Ta pustynna lokalizacja była odosobniona od współczesnych osad, więc jak najbardziej predestynowana dla ruchu monastycznego.
Chrześcijański kościół w grobowcu kapłana Atona? Nowe odkrycia z Achetaton
Przykładem adaptacji przez chrześcijan jest grobowiec Panahesiego w Achetaton, który pełnił ważną rolę w świątyni Atona. W pierwszych wiekach naszej ery zaadoptowano go na kościół.
Ślepe wrota przez które zmarły w symboliczny sposób spozierał z zaświatów, stały się apsydą świątyni. Aby było więcej przestrzeni, zniszczono jedną z wewnętrznych ścian. Pojawiły się też malowidła, w tym takie z krzyżami i innymi chrześcijańskimi motywami.
Co prawda niektóre ślady po Koptach w stolicy Echnatona znane były badaczom wcześniej, to w wyniku najnowszych analiz okazało się, że ich obecność była znacznie bardziej rozległa i trwała, niż tradycyjnie zakładano.
Źródło: Minia Journal of Tourism and Hospitality Research
Nasz autor
Szymon Zdziebłowski
Dziennikarz naukowy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie.