Dziewczyna z perłą. Zaskakujące informacje na temat słynnego obrazu
Światowej sławy obraz „Dziewczyna z perłą” najprawdopodobniej nie został zamówiony przez męskiego mecenasa Vermeera, ale przez żonę tego mężczyzny, Marię de Knuijt – ustalili historycy sztuki z Uniwersytetu w Amsterdamie.
Spis treści:
Bez dwóch zdań jest to arcydzieło i ikona malarstwa. „Dziewczyna z perłą” powstała około 1665 roku. Twórcą tego obrazu był Jan Vermeer, jeden z największych malarzy XVII wieku. W ostatnich latach obraz spopularyzowała powieść i film noszące ten sam tytuł. Zyskały światowe uznanie. Okazuje się, że o obrazie i jego twórcy nadal nie wiemy wszystkiego.
Odkrycia w archiwum
Historycy sztuki Piet Bakker i Judith Noorman z Uniwersytetu w Amsterdamie postanowili przyjrzeć się rzekomemu najważniejszemu mecenasowi Johannesa Vermeera. – Zawsze uważano, że był to holenderski kolekcjoner sztuki Pieter van Ruijven. Jednak nasze badania pokazują, że to żona Van Ruijvena, Maria de Knuijt, córka kupca tekstylnego z Delft, prawdopodobnie podjęła inicjatywę zakupu około połowy dorobku Vermeera – wyjaśniają Bakker i Noorman.
Wśród nich miało się znaleźć słynne na całym świat dzieło „Dziewczyna z perłą”. Wygląda zatem na to, że bez inicjatywy pani de Knuijt być może nigdy nie zobaczylibyśmy arcydzieł, które dziś są znane na całym świecie.
Dowody na inicjatywę Marii de Knuijt
Dlaczego rola Marii była tak długo pomijana? – Przez dziesięciolecia historia sztuki była pisana z męskiej perspektywy, w której kobiety były często określane jedynie jako żony lub gospodynie domowe – mówią Bakker i Noorman. Na przykład dokumenty archiwalne zawierające ich nazwiska były niedoceniane lub przypisywane ich mężom.
Jakie mamy dowody na aktywną rolę Marii? Oto, co znaleźli badacze
- Testament Marii de Knuijt z 1664 roku. Z dokumentu wynika, że kobieta chciała zostawić znaczną sumę 500 guldenów „Johannesowi Vermeerowi, malarzowi”. Podkreślono, że wyraźnie życzyła sobie, aby pieniądze były przeznaczone wyłącznie dla Vermeera, a nie dla jego spadkobierców. Wskazywało to na wyjątkową więź między nią a artystą. Przyznała również Nicolaesowi van Assendelftowi, prawnikowi i prawdopodobnie miłośnikowi sztuki, prawo do wyboru obrazu z jej kolekcji po jej śmierci.
- Dokumenty z aukcji z 1696 roku. Sprzedano na niej 21 obrazów Vermeera. Wśród tych dzieł znajdują się niektóre z najsłynniejszych obrazów Vermeera, w tym „Mleczarka”, „Widok Delft” i „Koronczarka”. Chociaż Van Ruijven jest często uważany za pierwotnego nabywcę, dokumenty wskazują, że to De Knuijt prawdopodobnie dokonała i udokumentowała zakupy.
Historia musi być opowiedziana na nowo
Naukowcy uważają, że Maria de Knuijt nie była zwykłą kolekcjonerką. Wspierała Vermeera, dokumentowała jego twórczość i dbała o zachowanie jego dzieł. Na swój sposób holenderscy badacze napisali historię na nowo. – Żartujemy, że dzięki naszym badaniom film „Dziewczyna z perłą” powinien zostać nakręcony ponownie. W filmie tym Tom Wilkinson gra główną rolę Pietera van Ruijvena, a Maria de Knuijt nie wypowiada ani słowa – zauważają historycy sztuki.
Dorobek Vermeera jest pełen niespodzianek. Kilka lat temu zasugerowano, że inny znany jego obraz jest falsyfikatem. Zapewne w przyszłości czekają nas kolejne rewelacje.
Źródło: University of Amsterdam
Nasz autor
Szymon Zdziebłowski
Dziennikarz naukowy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie.