Droga do Bożego Narodzenia. Kiedy przypada adwent i jak się go obchodzi w Polsce i na świecie?
Adwent to wyjątkowy okres w kalendarzu liturgicznym: czas oczekiwania na Boże Narodzenie i duchowego oczyszczenia. Obfituje w różnorodne tradycje, zarówno w Polsce jak i innych krajach. Inaczej obchodzą go katolicy, inaczej protestanci, a w kościele prawosławnym zastępuje go inny, choć podobny zwyczaj.
Spis treści:
- Kiedy przypada adwent i ile trwa?
- Tradycje i zwyczaje w Polsce – adwent w praktyce
- Adwent w różnych tradycjach chrześcijańskich
- Adwentowe symbole
Kiedy zaczyna się adwent? To pytanie co roku zadają sobie miliony chrześcijan. Tygodnie poprzedzające Boże Narodzenie to czas szczególnych tradycji które, jak wszystkie zwyczaje, podlegają też zmianom. Przez wieki adwent zyskiwał nowe elementy, ale jego centralnym przesłaniem pozostaje oczekiwanie na przyjście Jezusa oraz odnowa duchowa, która ma pozwolić pełniej przeżyć święta Bożego Narodzenia.
Kiedy przypada adwent i ile trwa?
Adwent jest czasem ruchomym. W kościele katolickim zawsze obejmuje cztery niedziele przed Bożym Narodzeniem. W praktyce oznacza to, że jego początek może przypadać między 27 listopada a 3 grudnia. W 2025 roku ta pierwsza niedziela przypadła na 30 listopada. Adwent trwa do Wigilii Bożego Narodzenia, czyli 24 grudnia. Liczba dni adwentu co roku może się nieco różnić, w zależności od układu kalendarza.
Tradycje i zwyczaje w Polsce – adwent w praktyce
W Polsce to całe bogactwo tradycji, obchodzonych z różną intensywnością. Pojawiają się też nowe - np. kalendarze adwentowe są coraz popularniejsze i przywędrowały do nas z krajów protestanckich. Najważniejsze z polskich tradycji to:
- Roraty – msze święte odprawiane o świcie, najczęściej przed wschodem słońca. Dzieci i dorośli przynoszą ze sobą lampiony symbolizujące światło Chrystusa. W niektórych parafiach organizowane są konkursy na najpiękniejszy lampion roratni.
- Wieńce adwentowe – najczęściej wykonane z gałązek drzew iglastych, ozdobione czterema świecami. Co tydzień zapala się kolejną świecę, symbolicznie rozpoczynając kolejne etapy oczekiwania. Według tradycji świece symbolizują nadzieję, pokój, radość oraz miłość.
- Kalendarz adwentowy – kolorowe kalendarze z okienkami, za którymi kryją się słodycze lub cytaty biblijne. Dzieciom i dorosłym mają codziennie przypominać o istocie adwentu.
- Modlitwa i postanowienia adwentowe – wiele osób podejmuje decyzję o większym zaangażowaniu w modlitwę, czytaniu Pisma Świętego lub drobnych wyrzeczeniach (np. rezygnacji z rozrywki) w ramach przygotowania do świąt. Zgodnie z dawną polską tradycją adwent był czasem powściągliwości, w którym unikało się hucznych zabaw czy wesel, skupiając się na refleksji i dążąc do oczyszczenia.
Adwent w różnych tradycjach chrześcijańskich
Chociaż adwent jest przede wszystkim związany z tradycją Kościoła katolickiego, obchodzą go też inne kościoły.
- W kościołach protestanckich to także okres czterech niedziel przed Bożym Narodzeniem, z naciskiem na refleksję i oczekiwanie na ponowne przyjście Jezusa. W kościołach ewangelickich popularne są kalendarze oraz pieśni adwentowe.
- Kościół prawosławny nie obchodzi adwentu tylko 40-dniowy post filipowy. Trwa on od 15 listopada do 24 grudnia. W przeciwieństwie do adwentu z kościołów obrządku rzymskiego, tu zalecany jest post. Trwają też modlitwy i nabożeństwa, podkreślając duchowe oczyszczenie przed świętami.
Adwentowe symbole
Symbolika świec i wieńców
Wieńce adwentowe mają swoje korzenie w tradycji protestanckiej, jednak dziś są powszechne w wielu domach i kościołach różnych wyznań. Cztery świece, ustawione na wieńcu, symbolizują cztery niedziele adwentu, a każda z nich ma własne znaczenie. Palenie świec jest rytuałem łączącym pokolenia i wzmacniającym więzi rodzinne.
Kolor świec również niesie symbolikę: trzy świece są fioletowe (kolor pokuty i oczekiwania), a jedna – różowa (symbolizująca radość trzeciej niedzieli adwentu). W niektórych miejscach pojawia się piąta, biała świeca – zapalana w Wigilię Bożego Narodzenia.
Roraty i inne praktyki duchowe
Roraty są jednym z najbardziej charakterystycznych nabożeństw czasu adwentu. Odprawiane przed świtem, mają wyjątkowy klimat – świątynie rozświetlone są wyłącznie światłem lampionów i świec. To obrzęd kładący nacisk na modlitwę do Matki Bożej oraz refleksję nad przygotowaniem do narodzin Jezusa.
Oprócz rorat wierni często uczestniczą w rekolekcjach adwentowych i spowiedzi. Wspólnoty parafialne często organizują zbiórki charytatywne, akcje pomocy potrzebującym czy spotkania przy wieńcu adwentowym, podczas których wspólnie się modlą i śpiewają pieśni adwentowe.
Dla wielu osób adwent jest impulsem do podjęcia ważnych decyzji życiowych, pracy nad własnym charakterem i relacjami z bliskimi. Do tradycji adwentowych można zaliczyć też przygotowywanie domów na święta – sprzątanie, dekorowanie oraz coraz popularniejsze w Polsce wspólne pieczenie pierników.
Źródła: PAP, Onet, Britannica
Nasza autorka
Magdalena Rudzka
Dziennikarka „National Geographic Traveler" i „Kaleidoscope". Przez wiele lat również fotoedytorka w agencjach fotograficznych i magazynach. W National-Geographic.pl pisze przede wszystkim o przyrodzie. Lubi podróże po nieoczywistych miejscach, mięso i wino.