Cesarz Neron poślubił mężczyznę. Sporus przypominał mu jego zmarłą żonę

Spis treści:

1. Gejowskie śluby Nerona
2. Tragiczny koniec

Bratobójca, matkobójca, żonobójca... Neron miał na sumieniu wiele zbrodni, nic więc dziwnego, że powszechnie uważa się go za jednego z najbardziej krwawych monarchów starożytnego Rzymu. Równie kontrowersyjne było bujne życie erotyczne cesarza, który znany był z wyjątkowej rozwiązłości i licznych seksualnych perwersji. Nieustannie zdradzał swoją pierwszą żonę Oktawię, po czym porzucił ją i za namową kolejnej żony Poppei Sabiny nakazał brutalnie zamordować.

Po kilku latach Poppea Sabina sama zginęła z rąk szalonego męża, który następnie znalazł szczęście w ramionach mężczyzny. Historia Sporusa, kochanka i „żony” Nerona, jest jedną z najdziwniejszych opowieści ze starożytnego Rzymu. Jednocześnie doskonale obrazuje, jak nieobliczalnym człowiekiem był cesarz Neron.

Gejowskie śluby Nerona

Nawet podstawowe informacje dotyczące Sporusa owiane są nimbem tajemnicy. Nie jest znany rok jego urodzenia, chociaż z „Żywotów cezarów” Swetoniusza wynika, że w chwili rozpoczęcia związku z Neronem w 66 r. miał zaledwie kilkanaście lat. Najprawdopodobniej był potomkiem wyzwoleńca – niewolnika, który odzyskał wolność.

Przypuszcza się, że imię Sporus zostało mu nadane dopiero przez Nerona i pochodziło od greckiego słowa sporos oznaczającego nasienie lub łacińskiego spurius, czyli „nieślubne dziecko”. Niezależnie od tego, która z tych wersji jest prawdziwa, nowe imię młodzieńca tylko potęgowało hańbę czynu, jakiego dopuścił się wobec niego owdowiały cesarz.

Śmierć Poppei

Latem 65 r. druga żona Nerona Poppea Sabina zmarła przedwcześnie, będąc w zaawansowanej ciąży. Według Swetoniusza została kopnięta przez cesarza w brzuch po tym, jak zarzuciła mu, że zbyt późno wrócił z wyścigów rydwanów.

Kiedy Neron po ataku gniewu doszedł do siebie, nie mógł pogodzić się z tym, że zabił własną żonę. Próbował znaleźć pocieszenie w ramionach Statilii Messaliny, potomkini znamienitego senatorskiego rodu, która została jego trzecią małżonką, lecz cały czas tęsknił za pięknym obliczem Poppei.

Ślub Nerona ze Sporusem

W końcu w 67 r. w jego głowie zrodził się szatański plan. Znalazł młodzieńca do złudzenia podobnego do jego drugiej żony i polecił go wykastrować. Następnie przebrał go w szaty cesarzowej i poślubił. Owym chłopcem był właśnie Sporus.

Nie był to zresztą pierwszy homoseksualny ślub Nerona – już w 64 r. przebrany za kobietę pojął za męża wyzwoleńca Pitagorasa. Mieszkańcy Rzymu mogli jedynie komentować dziwactwa swojego władcy w domowym zaciszu. Jeden z nich powiedział ponoć złośliwie, że świat byłby o wiele lepszym miejscem, gdyby ojciec Nerona poślubił kastrata, a nie jego matkę.

Tragiczny koniec

Tymczasem Neron kontynuował swój związek ze Sporusem, zwracając się do niego czasem nadanym mu imieniem, czasem zaś imieniem swojej zmarłej żony. Poddanym nakazywał tytułować chłopca cesarzową lub damą, a mistrzyni rozkoszy miłosnych Kalwii Kryspinilli powierzył urząd jego garderobianej. Jak pisał Swetoniusz, Neron niejednokrotnie publicznie całował swoją „żonę”, kiedy podróżowali razem po Grecji i Rzymie.

Samobójstwo Nerona

W maju 68 r. w czasie święta Kalend Sporus podarował swojemu mężowi pierścień z kamieniem szlachetnym ukazujący porwanie Prozerpiny, która została uprowadzona przez Plutona do Hadesu za zgodą jej ojca Jowisza. Ów prezent powszechnie uznano za zły omen i zwiastun rychłego upadku Nerona.

Kiedy miesiąc później Neron popełnił samobójstwo, swoje ostatnie słowa skierował właśnie do Sporusa, nie zaś do swojej żony Statilii Messaliny. Proponował mu nawet, aby wspólnie odebrali sobie życie, lecz młodzieniec nie miał odwagi i uciekł.

Kolejne związki

Dalsze losy Sporusa naznaczone były kolejnymi homoseksualnymi relacjami. Po śmierci Nerona opiekę nad chłopcem przejął prefekt pretorianów Nimfidiusz Sabinus, który również zaczął traktować go jak swoją żonę i nazywać Poppeą. Wkrótce został on jednak zamordowany przez swoich własnych strażników.

Sporus związał się z cesarzem rzymskim Markiem Salwiuszem Otonem, pierwszym mężem... Poppei Sabiny. W kwietniu 69 r., zaledwie trzy miesiące po objęciu rządów w Rzymie, Marek Salwiusz Oton popełnił samobójstwo, wbijając sobie sztylet w pierś po przegranej bitwie pod Bedriacum.

Śmierć Sporusa

Jego następca Witeliusz postanowił zaś upokorzyć Sporusa, zmuszając go do odegrania gwałtu na Prozerpinie w czasie walk gladiatorów. Chcąc uniknąć publicznej kompromitacji – miał bowiem wcielić się w rolę Prozerpiny – przerażony eunuch popełnił samobójstwo.

Nasz ekspert

Marek Teler

Dziennikarz, pisarz, popularyzator historii. Absolwent Wydziału Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego. Autor m.in. książek „Kobiety króla Kazimierza III Wielkiego”, „Zagadka Iny Benity. AK-torzy kontra kolaboranci” (Nagroda Klio III stopnia w kategorii varsaviana), „Upadły amant. Historia Igo Syma” i „Fałszywi arystokraci”. Publikował na łamach magazynów „Focus Historia” i „Skarpa Warszawska” oraz na portalu historycznym Histmag.org. Interesuje się genealogią dynastyczną, historią kobiet i przedwojenną kinematografią. Więcej o autorze na pl.m.wikipedia.org/wiki/Marek_Teler