Archeolodzy odkrywają starożytną zagadkę. Przodkowie narodów ugrofińskich mogą pochodzić z Syberii

Spis treści:

1. Skąd pochodzą narody ugrofińskie?
2. Naukowcy wyodrębnili nową grupę przodków ludów uralskich
3. Badanie migracji przez analizę języków

Badania DNA od wielu lat są coraz częściej wykorzystywane w archeologii. Dzięki analizie zachowanych fragmentów genomów sprzed tysięcy lat, naukowcy mogą dziś nie tylko śledzić migracje dawnych ludów, ale również odkrywać nieznane wcześniej związki między współczesnymi narodami a ich odległymi przodkami. Potwierdza to również najnowsza praca, opublikowana na łamach prestiżowego czasopisma naukowego „Nature”.

Skąd pochodzą narody ugrofińskie?

Międzynarodowy zespół naukowców badał pochodzenie ludów uralskich i jenisejskich. W tym celu naukowcy przeanalizowali geny 180 osób, które zamieszkiwały północną Eurazję między mezolitem a epoką brązu, czyli w okresie od 11 tysięcy do 4 tysięcy lat temu. Uczeni dodali te osoby do bazy danych obejmującej ponad 1300 wcześniej przeanalizowanych osób i ich DNA, a następnie porównali ich genomy z genomami współczesnych ludzi.

– Północnoeurazjatyckie strefy leśne i leśno-stepowe od tysiącleci utrzymywały relacje społeczno-kulturowe między ludami północy, ale znaczna część ich historii jest słabo poznana. W szczególności geneza populacji posługujących się dziś językami uralskimi i jenisejskim jest nieznana – podkreślają we wstępie do swojej pracy autorzy.

Z badania wynika, że współcześni Węgrzy, Finowie i Estończycy mają korzenie syberyjskie. Ich przodkowie prawdopodobnie rozprzestrzenili się na zachód, a pochodzili od grupy ludzi zamieszkującej leśne stepy Ałtaju w Azji Środkowej i Wschodniej 4500 lat temu. Grupę tę badacze w badaniu opisali jako Jakucja LNBA.

Naukowcy wyodrębnili nową grupę przodków ludów uralskich

– Grupa ta po raz pierwszy rozprzestrzeniła się na zachód od dorzecza Leny około 4000 lat temu, w regionie Ałtaju i Sajanu, a także w społecznościach zachodniosyberyjskich związanych kulturą Sejma-Turbino. 16 osób z tego okresu było zróżnicowanych pod względem pochodzenia, nosząc również DNA pochodzące od indoirańskich pasterzy oraz od różnych grup łowiecko-zbierackich – wyjaśniają badacze.

– Zatem zarówno transmisja kulturowa, jak i migracja odegrały kluczową rolę w fenomenie Sejma-Turbino, który przyczynił się do początkowego rozprzestrzeniania się społeczności posługujących się językiem uralskim – napisali w badaniu. Czym jest fenomen Sejma-Turbino?

To określenie stosowane przez archeologów na bardzo szybkie rozprzestrzenienie się technologii metalurgicznej, stylu broni oraz kultury materialnej na ogromnym obszarze Eurazji w epoce brązu – od Syberii po Europę Wschodnią w okresie prehistorycznym. Proces ten jest udokumentowany przez szereg stanowisk archeologicznych.

Badanie migracji przez analizę języków

I właśnie przodkowie krajów ugrofińskich mieliby przyczynić się do tego procesu. Jak jednak naukowcy odkryli te korzenie? Naukowcy zidentyfikowali nowo wyodrębnioną grupę Jakucja LNBA dzięki badaniom kości ludzi, którzy żyli na Syberii między 4500 a 3200 lat temu. – Mogli oni należeć do Ymyyachtakh, starożytnej kultury w północno-wschodniej Syberii, która wytwarzała ceramikę, posługiwała się przedmiotami z brązu i grotami strzał wykonanymi z kamienia i kości – twierdzą badacze.

Już wcześniej badacze odkryli, że ceramika z kultury Ymyyachtakh rozprzestrzeniła się na południe, na stepy leśne regionu Ałtaj-Saja. Naukowcy twierdzą, że wzór DNA z Jakucji może być powiązany z prehistorycznymi kulturami uralskojęzycznymi. – Ludzie z grupy Jakucja LNBA to jedyni przodkowie z Azji Wschodniej obecni w materiale genetycznym niemal wszystkich obecnych i dawnych populacji posługujących się językiem uralskim – wyjaśnia Live Science Tian Chen Zeng, student biologii ewolucyjnej człowieka na Uniwersytecie Harvarda i jeden z autorów badania.

– Najprostszym wyjaśnieniem jest to, że przodkowie tej grupy językowej rozprzestrzenili się ze wschodu na zachód wraz z językami uralskimi – dodaje Zeng. – Uważamy, że Jakucja LNBA może służyć jako doskonały punkt odniesienia dla rozprzestrzeniania się wczesnych społeczności uralskojęzycznych – zauważają badacze w swojej pracy.

Co to ma zatem wspólnego z Estończykami, Finami i Węgrami? Przedstawiciele wszystkich tych trzech krajów posługują się językami ugrofińskimi, które tworzą podgrupę języków uralskich. Dzięki analizie starożytnego genomu naukowcy mogli nakreślić biologiczne tło tych języków, łącząc je z realnymi populacjami sprzed tysięcy lat. Historia Finów, Estończyków i Węgrów zaczyna się więc na dalekiej Syberii, w społecznościach łowiecko-zbierackich, które przez stepy i lasy przemierzały kontynent. Nowe badanie to kolejny element układanki prehistorycznej migracji, która ukształtowała dzisiejszą Europę.

Źródło: LiveScience

Nasz autor

Jakub Rybski

Dziennikarz, miłośnik kina niezależnego, literatury, ramenu, gier wideo i dobrego rocka. Wcześniej związany z telewizją TVN24 i Canal+, obecnie pracuje w RMF FM. Zawodowo nie boi się podejmować żadnego tematu. Pisze przede wszystkim o archeologii i przyrodzie. Prywatnie bardzo zainteresowany polityką.