Archeolodzy odkryli, do kogo należał portret kobiety sprzed 2 tysięcy lat. Odegrała kluczową rolę

Chersonez Taurydzki to grecka kolonia założona na Krymie w V wieku p.n.e. Później była to rzymska placówki wojskowa, ważne religijne, kulturalne i handlowe centrum okresu bizantyjskiego. Pozostałości murów obronnych tego ośrodka miejskiego są uznawane za jednego z największych i najlepiej zachowanych zabytków architektury okresu klasycznego z obszaru Morza Czarnego.

Przez wiele lat prowadziła tam badania wspólna ukraińsko-polska misja archeologiczna. Przerwała je okupacja rosyjska. Jednak część analiz odkrytych zabytków możliwa jest nawet teraz. Zespół badaczy w składzie: prof. E. Klenina, dr A. B. Biernacki z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, dr P. Zambrzycki z Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie i prof. M. Claveria z Universitat Autònoma de Barcelona opublikowali właśnie artykuł na łamach czasopisma „NPJ Heritage Science”, dotyczący intrygującego zabytku.

Tajemnicza główka wśród ruin

Znalezisko miało miejsce podczas wykopalisk w narożniku ruin obszernego starożytnego domu mieszkalnego w zachodniej części Chersonezu Taurydzkiego – jego powierzchnia wynosiła ponad 700 m kw. Znajdował się w rejonie teatru i agory oraz przylegał do głównej osi miasta. Było to więc prestiżowe miejsce.

Była to marmurowa główka, nieco większa niż naturalnych rozmiarów. Ukazywała dostojną kobietę. Jej twarz jest owalna, portret ma elegancki i spokojny, pogodny wyraz. Na podbródku widoczny jest dołek, oczy są wydłużone, mają szerokie powieki. Ewidentnie była to odłamana część posągu. Z szacunków naukowców wynika, że jego szacowana całkowita wysokość wynosiła około 2 m.

Pojawiło się pytanie – kogo ukazywał ten portret? Dopiero po dwóch dekadach od znalezienia tego artefaktu archeolodzy odkryli odpowiedź.

Dostojna i wpływowa matrona

Autorzy artykułu zastosowali wielopłaszczyznowe podejście analityczne, łącząc metody historyczne i analizę historyczno-artystyczną z technikami spektralno-izotopowymi i traseologicznymi. Dzięki temu udało się dowiedzieć, kogo ukazywał portret.

Była to Laodike, córka Heroxenosa. Kobieta należała do greckiej arystokracji. Jej mężem był Tytus Flawiusz Partenokles, syn Flawiusza Partenoklesa. Rodzina jej męża należała do najwyższych kręgów arystokratycznych Chersonezu w erze cesarza Hadriana i Antoninów. Żyła zatem w drugiej ćwierci II wieku n.e.

Dlaczego powstał posąg Laodike?

Odkryte pozostałości posągu Laodike świadczą o jej ważnej roli w społeczności miasta. W ten sposób została nagrodzona przez władze miasta za wybitne zasługi dla Chersonezu Taurydzkiego. Wynika to z napisu na cokole, który również znaleziono na tym stanowisku archeologicznym, ale w innej lokalizacji. Laodike była jedyną matroną w tym okresie (II wiek n.e.) w Chersonezie Taurydzkim, która została uhonorowana w ten sposób.

Badacze ostrożnie zakładają, że uhonorowanie Laodike posągiem było najprawdopodobniej związane z jej udziałem w działaniach mających na celu uzyskanie statusu eleutheria (statusu wolnego miasta) dla Chersonezu, który został ostatecznie przyznany. W tamtym okresie oczekiwano od lokalnych kobiet uczestnictwa w działalności społecznej i politycznej. Wyniki badań wskazują, że co najmniej jedna z nich wywierała znaczący wpływ i pełniła aktywną rolę w życiu politycznym Chersonezu.

Źródło: NPJ Heritage Science

Nasz autor

Szymon Zdziebłowski

Dziennikarz naukowy i podróżniczy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie. Miłośnik niewielkich, lokalnych muzeów. Uwielbia długie trasy rowerowe, szczególnie te prowadzące wzdłuż rzek. Lubi poznawać nieznane zakamarki Niemiec, zarówno na dwóch kółkach, jak i w czasie górskiego trekkingu.