Zwierzęta występujące na pustyni

Afrykańska Sahara, południowoamerykańska Atakama, australijska Wielka Pustynia Piaszczysta, azjatycka Gobi - aż trudno uwierzyć, że na spalonej słońcem piaszczystej przestrzeni mogło rozwinąć się życie. A jednak! Wbrew pozorom, na pustyniach żyją nie tylko bezkręgowce. Do bytowania w ekstremalnych warunkach przystosowały się też płazy, gady i niektóre ssaki. Jak to możliwe, że mogą przetrwać w tak ekstremalnym środowisku? Poniżej opisujemy zwierzęta pustynne i ich przystosowania.

Zwierzęta pustynne – Biała dama

Naszą listę otwiera przedstawiciel rodziny pajęczaków. Biała dama, nazywana też tańczącym pająkiem, występuje na pustyni Namib. Swoją nazwę zawdzięcza białemu ubarwieniu i charakterystycznemu sposobowi poruszania się. Biała dama poluje aktywnie (na owady), ale nie oznacza to, że nie potrafi tkać sieci. Większość czasu spędza w norze wykopanej w piasku. Właśnie do tego przydaje się jej pajęczyna - sieć skleja luźne ziarna sypkiego materiału, dzięki czemu pająk może stworzyć komorę i prowadzący do niej tunel. Po wyjściu na powierzchnię, przeskakuje z nogi na nogę. Ta charakterystyczna sekwencja ruchów rzeczywiście przypomina taniec. 

Zwierzęta pustynne – Skorpion złoty

Skorpiony przystosowały się do życia w najróżniejszych środowiskach. Jako zwierzęta ciepłolubne, nie gardzą pustyniami, a jednym z gatunków, który bytuje w tym niesprzyjającym środowisku (głównie w Afryce i na Bliskim Wschodzie), jest skorpion złoty. To gatunek średniej wielkości, żywiący się przede wszystkim niewielkimi bezkręgowcami. Jak skorpiony przystosowały się do życia na pustyni? Gdy pojawia się taka możliwość, piją ogromne ilości wody. Długie okresy suszy mogą przetrwać dzięki wodzie zawartej w ciałach ich ofiar. 

Zwierzęta pustynne – Buczek południowoafrykański

Płazy niezbyt dobrze znoszą warunki panujące na pustyni, ale niektóre z nich przystosowały się do życia w gorącym i suchym środowisku. Jednym z najbardziej charakterystycznych przedstawicieli pustynnej fauny jest buczek południowoafrykański. Ta sporych rozmiarów żaba spędza większość życia pod powierzchnią piasku. Na powierzchnię wychodzi tylko podczas opadów deszczu. W tym czasie, odżywia się i rozmnaża, a jej skóra wchłania ogromne ilości wody. Gdy opady ustaną, buczek ponownie zakopuje się w piasku.

Zwierzęta pustynne – Gekon piaskowy

Nieodłącznym elementem pustynnego krajobrazu są gady. Jednym z najlepiej przystosowanych do życia w tych warunkach jest gekon piaskowy. Niewielka jaszczurka żyje na pustyniach Afryki. Ubarwienie skóry zapewnia gekonowi dobry kamuflaż. Jeżeli zajdzie taka potrzeba, jaszczurka może w mgnieniu oka zakopać się w piasku, choć należy zaznaczyć, że niezwykle sprawnie porusza się po luźnym podłożu. To zasługa błony rozpiętej między palcami kończyn, która działa jak rakieta śnieżna, uniemożliwiając zapadanie.

Zwierzęta pustynne – Moloch kolczasty

Kolejny interesujący gatunek pustynny to moloch kolczasty, zwany też straszliwym. To jaszczurka z rodziny agamowatych, zamieszkująca pustynne tereny Australii. Swoją nazwę zawdzięcza kolcom, które pokrywają niemal całe ciało gada (największe można dostrzec nad oczami). Pełnią one funkcję obronną, ale nie tylko. Ich rolą jest też pozyskiwanie wody. Skórę molocha kolczastego pokrywają liczne bruzdy, które transportują krople deszczu wprost do pyska jaszczurki.

Zwierzęta pustynne – Tajpan pustynny

Na pustyniach żyją też najbardziej jadowite zwierzęta świata. Jednym z nich jest tajpan pustynny, żyjący w Australii. Natura wyposażyła tego drapieżnika w jeden z najbardziej toksycznych jadów. W trakcie ukąszenia, wąż wstrzykuje dawkę mogącą uśmiercić 100 dorosłych osób! Charakterystyczna dla tego gatunku jest sezonowa zmiana ubarwienia. W trakcie najbardziej gorących miesięcy, jego skóra przybiera kolor słomy. Gdy temperatura nieco spada, wąż zmienia ubarwienie na ciemnobrązowe. Ten mechanizm pozwala tajpanowi regulować ciepłotę poprzez absorbowanie właściwej ilości promieni słonecznych.

Zwierzęta pustynne – Fenek

Fenek, nazywany też lisem pustynnym, to najmniejszy przedstawiciel dzikich psowatych. Występuje w północnej części Afryki i na Półwyspie Arabskim. Żółto-płowe futro zapewnia zwierzęciu dobry kamuflaż w piaszczystym terenie, ale jego przystosowanie do życia w pustynnych warunkach kryje się przede wszystkim w wielkich uszach. Nie, nie chodzi tu wyłącznie o odbieranie sygnałów ostrzegających przed niebezpieczeństwem (choć trzeba przyznać, że fenek ma doskonały słuch), ogromne małżowiny służą przede wszystkim termoregulacji. Dzięki znacznej powierzchni, mogą oddawać duże ilości ciepła z ciała fenka. 

Zwierzęta pustynne – Oryks

Wielu osobom, antylopy przywodzą na myśl przede wszystkim zwierzęta safari. Należy jednak pamiętać, że wiele gatunków tych parzystokopytnych przystosowało się do życia nie tylko na sawannie, ale także w ekstremalnym środowisku pustynnym. Jednym z nich jest oryks, jeden z symboli Namibii. Ten ssak wykształcił niezwykle sprawny mechanizm oszczędzania wody. Gdy upał staje się nieznośny, zwierzę przestaje wydzielać pot, wyrównując swoją temperaturę z temperaturą otoczenia, nawet do 46 stopni Celsjusza.

Ciekawostki o zwierzętach pustynnych

  • Na pustyniach żyje wiele bezkręgowców, jednak trudno je dostrzec. Wynika to z faktu, że większość z nich kryje się pod powierzchnią gruntu.
  • Większość organizmów źle znosi pustynne warunki. Wyjątek stanowią gady. Przedstawiciele tej gromady potrafią magazynować znaczne ilości wody, a wysokie temperatury są dla nich sprzyjającym czynnikiem.
  • Wiele ssaków, które zamieszkują pustynie, prowadzi nocny tryb życia. Za dnia chowają się przed upałami.
  • Pomimo znacznej masy, wielbłąd zużywa w ciągu jednej godziny pięć razy mniej wody niż człowiek.
  • Natura nie bez powodu wyposażyła wielbłądy w długie rzęsy. Ich zadaniem jest ochrona oczu przed piaskiem w trakcie pustynnych burz. 
  • Na pustynnym niebie można zobaczyć wiele ptaków, ale większość z nich tylko odwiedza pustynie, a ich domem są bardziej sprzyjające obszary półpustynne i sawanna.