Zwierzęta chronione w Polsce. Czy wiesz, które gatunki są pod ochroną?

Na wstępie wypada wyjaśnić, czym właściwie jest ochrona gatunkowa. Pod tym pojęciem należy rozumieć formę ochrony przyrody, obejmującej działania zabezpieczające byt gatunków cennych i zagrożonych wyginięciem, które zmierzają ku zachowaniu ich w naturalnym środowisku. Nie zawsze jest to jednak możliwe. Wówczas gatunek jest chroniony poza miejsce występowania - na stanowiskach zastępczych, w ogrodach zoologicznych itp. Gdy pozyskany zostanie materiał z miejsca, w którym dany gatunek jest odtwarzany, następuje restytucja, czyli ponowne wprowadzenie zwierząt do ich środowiska naturalnego. Część z nich podlega ochronie czynnej, co oznacza, że człowiek w większym stopniu ingeruje w procesy zachodzące w obrębie gatunku, nie zakłócając przy tym jego prawidłowego funkcjonowania. Aktem prawnym, który reguluje zakres ochrony i gatunki, które jej podlegają, jest Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt.

Ssaki

W gromadzie ssaków ochronie podlega 51 gatunków, występujących 6 rzędach. W rzędzie parzystokopytnych występują dwa gatunki chronione, oba podlegające ochronie czynnej:

• żubr,
• kocica.

W rzędzie ssaków drapieżnych chronionych jest 9 gatunków, z czego 4 w sposób czynny:

• wilk,
• żbik,
• ryś,
• niedźwiedź brunatny.

Jedynym chronionym waleniem jest morświn, który został objęty ochroną czynną. 

Wśród gatunków chronionych, bogato reprezentowany jest rząd nietoperzy. Ochroną gatunkową objętych zostało 26 gatunków tych skrzydlatych ssaków, z czego aż 25 podlega ochronie czynnej:

• podkowiec duży,
• podkowiec mały,
• mopek zachodni,
• mroczek pozłocisty,
• mroczek późny,
• przymroczek Saviego,
• nocek Alatoe,
• nocek Brandta,
• nocek łydkowłosy,
• nocek rudy,
• nocek orzęsiony,
• nocek duży,
• nocek wąsatek,
• nocek Natterera,
• nocek ostrouszny,
• borowiaczek,
• borowiec wielki,
• karlik średni,
• karlik większy,
• karlik malutki,
• karlik drobny,
• gacek brunatny,
• gacek szary,
• mroczek posrebrzany.

Zającokształtne są reprezentowane przez bielaka, który podlega ochronie biernej.

Wśród gryzoni należy wskazać na 11 gatunków, z których 5 objęto ochroną czynną:

• chomik europejski,
• koszatka,
• żołędnica,
• suseł moręgowany,
• suseł perełkowany. 

Ptaki

Najwięcej zwierząt chronionych znajdziemy w gromadzie ptaków, reprezentowanej przez 427 gatunków, zgromadzonych w 22 rzędach. Należy jednak podkreślić, że zdecydowaną większość objęto ochroną bierną. Ochrona czynna dotyczy następujących gatunków:

rząd blaszkodziobych: gągoł nurogęś, szlachar, ohar, podgorzałka, cyranka, płaskonos, krakwa, rożeniec, 

rząd grzebiących: głuszec, cietrzew,

rząd jerzykowych: jerzyk,

rząd żurawiowych: derkacz, kropiatka,

rząd dropiów: drop,

rząd siewkowych: kulon, sieweczka obrożna, czajka, kulik wielki, rycyk, batalion, biegus zmienny, samotnik, krwawodziób, łęczak, mewa mała, mewa czarnogłowa, mewa siwa, rybitwa czubata, rybitwa rzeczna, rybitwa popielata, rybitwa białoczelna, rybitwa białowąsa, rybitwa czarna, rybitwa białoskrzydłam

rząd pelikanowych: bocian czarny, bocian biały, bączek, ślepowron, 

rząd szponiastych: rybołów, gadożer, orlik krzykliwy, orlik grubodzioby, orzeł przedni, orzełek, błotnik stawowy, błotnik zbożowy, błotnik łąkowy, kania ruda, kania czarna,

rząd sów: płomykówka, sóweczka, pójdźka, włochatka, uszatka błotna, puszczyk mszarny, puchacz,

rząd dzioborożców: dudek,

rząd dzięciołowych: dzięcioł zielonosiwy, dzięcioł zielony, dzięcioł czarny, dzięcioł średni, dzięcioł białogrzbiety, dzięcioł trójpalczasty,

rząd kraskowych: żołna, kraska,

rząd sokołowych: pustułka, kobuz, sokół wędrowny,

rząd wróblowych: dzierzba czarnoczelna, dzierzba rudogłowa, wróbel, wodniczka.

Gady

Chronione gady są reprezentowane przez 5 gatunków, które zostały zgromadzone w dwóch rzędach. W rzędzie łuskonośnych wyróżniamy 4 gatunki chronione, z czego 2 podlegają ochronie czynnej:

• gniewosz plamisty,
• wąż eskulapa.
• W rzędzie żółwi czynnie chroniony jest żółw błotny.

Płazy

W rodzinie płazów, ochronie gatunkowej podlega 10 zwierząt z 2 rzędów, z czego czynnie chronionych jest 5 gatunków. Mowa o trzech reprezentantach rzędu płazów bezogonowych: kumaku nizinnym, kumaku górskim i rzekotce drzewnej, oraz o dwóch przedstawicielach rzędu płazów ogoniastych: traszce karpackiej i traszce grzebieniastej. 

Ryby

Ochronie gatunkowej podlega 5 gatunków ryb, z czego 3 gatunki chroni się w sposób czynny:

• jesiotr ostronosy,
• strzebla błotna,
• minóg morski.

Małże

W rodzinie małży, ochrona gatunkowa jest stosowana względem 5 gatunków, z czego 2 podlegają ochronie czynnej:

• perłoródka rzeczna,
• skójka gruboskorupowa.

Ślimaki

W rodzinie ślimaków ochronie gatunkowej podlega 21 gatunków. Ochrona czynna dotyczy tylko jednego. Mowa o świdrzyku ozdobnym, reprezentującym rząd płucodysznych. 

Pajęczaki i owady

Jeżeli chodzi o rodzinę pajęczaków, chronionych jest 8 gatunków, jednak żadnego z nich nie dotyczy ochrona czynna. W rodzinie owadów chronionych jest 57 gatunków, z czynna forma ochrony dotyczy 14 zwierząt:

rząd chrząszczy: kozioróg dębosz, sichrawa karpacka, nadobnica alpejska, pachnica dębowa i pozostałe gatunki z rodzaju pachnica,

rząd motyli: modraszek arion, modraszek nausitous, modraszek telejus, modraszek eros, modraszek gniady, przeplatka aurinia, niepylak apollo, niepylak mnemozyna, 

rząd ważek: iglica mała. 

Skrzelonogi

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, ochronie gatunkowej podlegają 4 skrzelonogi, z czego jeden chroniony jest w sposób czynny. Gatunek, o którym mowa, to skrzelopływka bagienna.  

Powyżej wymieniliśmy wszystkie gatunki zwierząt podlegających ścisłej ochronie gatunkowej, chronionych czynnie. Rozporządzenie wskazuje też na 211 gatunków zwierząt, które podlegają ochronie częściowej.