Żółw rosyjski, żółw afgański, żółw środkowoazjatycki czy czteropalczasty – to jedne z nazw pod jakimi możemy na świecie spotkać żółwia stepowego. Testudo horsfieldi – tę łacińską nazwę żółw stepowy zawdzięcza nazwisku Thomasa Horsfielda, amerykańskiego lekarza i przyrodnika, żyjącego w latach 1773-1859, który pracując w Indonezji, opisał wiele gatunków roślin i zwierząt tam występujących.
Możemy wyróżnić kilka podgatunków żółwia stepowego:

  • Testudo horsfieldii rustamovi – występuje w południowo-zachodnim Turkmenistanie oraz zachodnim Kazachstanie
  • Testudo horsfieldii kazachstanica – również spotykany w Kazachstanie i Turkmenistanie
  • Testudo horsfieldii horsfieldii – występuje w Iranie, Pakistanie, Afganistanie, zachodnich Chinach i południowo-centralnej Azji.

Żółw stepowy jest powszechnie hodowany w domowych terrariach, zaś na wolności żyje pod ochroną. Co je, jak wygląda, gdzie żyje żółw stepowy i co żółwie stepowe robiły w kosmosie?

Żółw stepowy: charakterystyka

Żółto-zielona, owalna skorupa z ciemnymi tarczkami. Łapy –ciemne, masywne. Ubarwienie zależy od wieku i od miejsca występowania. U każdej kończyny żółw stepowy posiada po cztery pazury, co zdecydowanie wyróżnia go spośród wielu innych gatunków żółwi, które mają po pięć pazurów.

Żółwie stepowe osiągają wielkość od 15 do 23 centymetrów, natomiast ważą około dwóch kilogramów. Dla porównania największy znaleziony egzemplarz żółwia słoniowego mierzył 187 centymetrów przy wadze aż… 400 kilogramów.

Samice żółwia stepowego są większe od samców. Występuje tu wyraźny dymorfizm płciowy – samce posiadają długi muskularny ogon zakończony “kolcem”. Niektóre samce mają również wklęsły plastron czyli brzuszną część pancerza. Ta cecha w ogóle nie występuje u samic. Ich ogon jest też krótszy od ogona samców.

Dojrzałość płciową żółwie stepowe osiągają w okresie od trzeciego do piątego roku życia. Wiosną, po okresie zimowej hibernacji, żółwie zaczynają szukać partnera do godów. W trakcie zalotów samiec okrąża samicę, macha głową i obgryza jej głowę oraz przednie kończyny. Sama kopulacja trwa około kilku minut, w czasie których żółwie wydają z siebie charakterystyczne dźwięki.

Po około czterech tygodniach samica żółwia stepowego składa od dwóch do sześciu jaj. Okres inkubacji trwa od 80 do 110 dni, po których upływie, z jaj wykluwają się młode żółwie. Bywa jednak i tak, że samica nie składa jaj, tylko przechowuje spermę samca. Może tak robić nawet do roku od kopulacji, co umożliwia jej składanie jaj bez kontaktu z samcem.

Okres aktywności żółwia stepowego rozpoczyna się wiosną i trwa do czterech miesięcy. Kiedy temperatura wzrasta, na czas największych upałów żółw stepowy popada w stan estywacji czyli tak zwanego snu letniego. Natomiast zimą hibernuje, czyli  zapada w sen zimowy. Okresy snu spędza w wykopanych przez siebie norach. Bywa tak, że jedną norę zamieszkuje kilka żółwi.

Gdzie żyje i czym się żywi żółw stepowy?

Żółwie stepowe żyją na suchych, skalistych oraz porośniętych trawami terenach stepów środkowo- azjatyckich, gdzie zamieszkują w pobliżu źródeł i potoków, gdzie stepowa roślinność jest najbardziej obfita. Często występują na wysokości powyżej 1500 metrów nad poziomem morza.  Żyją w norach, które wykopują w w piaszczystym bądź gliniastym podłożu. Zasięg występowania żółwia stepowego rozciąga się od południowo- wschodniej Rosji poprzez wschodni Iran, północno- zachodni Pakistan i Afganistan.

Żółwie stepowe są roślinożerne- na wolności odżywiają się głównie trawą- zieloną i suchą, roślinami, gałązkami, kwiatami, owocami oraz miąższem liści i łodyg. Ich pożywienie zależne jest od zmian pór roku i zmian w sezonowej roślinności.

Ile żyją żółwie stepowe?

Długość życia żółwia stepowego w naturze wynosi od pięćdziesięciu do osiemdziesięciu lat, choć w niektórych źródłach można znaleźć informacje i o stuletnich przedstawicielach tego gatunku.