Jeden człowiek wystąpił przeciwko światu dostojnych naukowców. W styczniu 1912 r. na dorocznym spotkaniu Niemieckiego Towarzystwa Geologicznego we Frankfurcie nad Menem odbył się niezwykły spektakl. 31-letni meteorolog Alfred Wegener wygłosił wykład wstrząsający fundamentami dotychczasowej wiedzy

Po raz pierwszy przedstawił teorię dryfu kontynentów, czyli ruchu kontynentów względem siebie i względem osi obrotu Ziemi. Niektórzy z profesorów bezlitośnie wyśmiali młodego kolegę, przekonani, że położenie kontynentów nigdy się nie zmieniało. 

Jak nazywał się pierwszy kontynent?

Koncepcja dryfu kontynentów narodziła się w Boże Narodzenie 1910 roku, gdy Alfred Wegener przeglądał atlas przyjaciela. Inni przed nim zauważyli, że wybrzeże Atlantyku w Brazylii wyglądało tak, jakby kiedyś było połączone z Afryką Zachodnią „jak para leżąca na łóżku”. Ale dla Wegenera ten fakt stał się początkiem śmiałej teorii naukowej zapamiętaj jako wędrówka kontynentów. Sądził, że jakaś siła popycha kontynenty i dlatego oddaliły się od siebie. Co prowadziło do wniosku, że w późnej erze paleozoicznej (około 250 milionów lat temu) wszystkie kontynenty uformowane były w jeden superkontynent, który następnie się rozpadł. Wegener nazwał ten starożytny kontynent Pangeą (Wszechziemią)

Naukowiec skrupulatnie zbierał dowody na potwierdzenie swojej teorii. „Jeśli mam podobne motyle w Ameryce Południowej i Afryce, nie mogę zakładać, że te motyle przelatywały nad Atlantykiem” – stwierdził. Pozostałości mezozaura, słodkowodnego gada, który żył we wczesnym permie (295–250 milionów lat temu) odnajdywano wyłącznie w Południowej Afryce i wschodniej Ameryce Południowej. Niemożliwe, by gad pływał między kontynentami. 

PangeaTak wyglądała Ziemia 335 milionów lat temu. Zamiast 7 kontynentów na naszej planecie był wówczas jeden superkontynent – Pangea. Ilustracja: Mark Garlick/Science Photo Library/Getty Images

Kto nie chciał wierzyć w wędrówkę kontynentów?

Stosując interdyscyplinarne podejście, Wegener napisał jedną z najbardziej znaczących i kontrowersyjnych książek w historii nauki: „Die Enstehung der Kontinente und Ozeane”, wydaną w 1915 r. Trwała pierwsza wojna światowa i książki Wegenera nie zauważono poza Niemcami. Dopiero trzecie (poprawione) wydanie z 1922 r., przetłumaczone na angielski, francuski, rosyjski, hiszpański i szwedzki, przyniosło mu światowy rozgłos i spowodowało rewolucję w naukach o Ziemi. 

Praca Wegenera wywołała wściekłość geologów: „Kompletna, cholerna zgnilizna!” powiedział prezes prestiżowego American Philosophical Society. – Każdy, kto ceni sobie naukowy rozsądek, nigdy nie odważy się poprzeć takiej teorii” – stwierdził brytyjski geolog. 
Przez kolejne dziesięciolecia starsi geolodzy ostrzegali młodych naukowców, że jakakolwiek oznaka zainteresowania dryfem kontynentalnym złamie ich karierę. 

Jak zginął Alfred Wegener?

Alfred Wegener nie mógł uzyskać profesury na żadnym niemieckim uniwersytecie. Na szczęście uniwersytet w Grazu w Austrii był bardziej tolerancyjny i w 1924 r. mianował go profesorem meteorologii i geofizyki. 

Meteorologia była dziedziną, która również pochłaniała Wegenera. W latach 1906–1930 brał udział w czterech ekspedycjach na Grenlandię, gdzie badał polarną cyrkulację powietrza. Zaginął podczas burzy śnieżnej – jego ciało zostało odnalezione pół roku później, 12 maja 1931 r. Leżał w namiocie w skórze renifera oraz śpiworze. „Oczy Wegenera były otwarte, a wyraz jego twarzy był spokojny, niemal uśmiechnięty” – zanotował jeden z odkrywców jego zwłok. 

Ile kontynentów jest na świecie?

Obecnie na Ziemi jest 7 kontynentów. Od największego do najmniejszego są to:

  • Azja,
  • Afryka,
  • Ameryka Północna,
  • Ameryka Południowa,
  • Antarktyda,
  • Europa,
  • Australia