Mimo peryferyjnej lokalizacji względem centrum sił geopolitycznych w ówczesnej Europie, tereny dzisiejszej Anglii również znajdowały się przez pewien czas w granicach Cesarstwa Rzymskiego. Brytania została najechana przez Rzymian w I wieku p.n.e. Wojskami dowodził wówczas Juliusz Cezar. Strategicznym miastem prowincji było Londinium, czyli Londyn. Rzymianie opuścili Brytanię dopiero na początku V w., po decyzji cesarza Konstantyna.
Rzymianie w Brytanii
Archeolodzy do dziś znajdują w Wielkiej Brytanii artefakty będące pamiątkami po rzymskim epizodzie. Najnowsze znalezisko jest jednak wyjątkowe. Przede wszystkim dlatego, że mówimy o Szkocji, a Kaledonia, czyli dzisiejsza Szkocja, nigdy nie została podbita przez Rzymian. To oczywiście nie oznacza, że wojska rzymskie tam nie dotarły.
Odkrycie archeologów z Historic Environment Scotland (HES) to pozostałości rzymskiej fortecy. Znaleziono je obok Muru Antonina w West Dunbartonshire. Mur Antonina został wybudowany przez Rzymian między zatokami Firth of Forth i Firth of Clyde. Rozciągał się na długości ponad 60 kilometrów. Budowę muru rozpoczęto za panowania cesarza Antonina Piusa w 142 r. n.e.
Badacze trafili na pozostałości fortyfikacji dzięki badaniom geofizycznym z zastosowaniem gradiometru. To narzędzie badające gradient pola magnetycznego w małym obszarze. Między innymi dzięki niemu archeolodzy mogą odkrywać przedmioty niewidoczne z powierzchni ziemi.
Gdzie znajdował się Mur Antonina?
O istnieniu fortu w tym miejscu jako pierwszy informował już w 1707 roku antykwariusz Robert Sibbald. Do niedawna archeolodzy nie byli jednak w stanie ustalić jego dokładnej lokalizacji.
– Archeologia jest często częściowo pracą detektywistyczną. Odkrycie w Carleith jest dobrym przykładem tego, jak połączenie obserwacji sprzed 300 lat i nowej technologii może wzbogacić naszą wiedzę – mówi Riona McMorrow, zastępca dyrektora ds. światowego dziedzictwa w HES.
Na długości Muru Antonina miało stać ponad 40 fortów. Wcześniej znaleziono dziewięć. Ten z West Dunbartonshire to dopiero dziesiąty, co pokazuje, że wciąż pozostaje wiele do odkrycia na temat tego ważnego rzymskiego zabytku i jego funkcji.
Mur Antonina i Mur Hadriana
Mur Antonina to niejedyny mur obronny wybudowany przez Rzymian w Brytanii. Jeszcze dłuższy był Mur Hadriana mierzący 117 km. Rozciągał się od miasta Wallsend na wschodzie do zatoki Solway Firth na zachodzie. Mur powstał z inicjatywy cesarza Hadriana. Jak wyjaśnił to jego biograf, władca chciał w ten sposób „oddzielić Rzymian od barbarzyńców”.
Mur Antonina i Mur Hadriana / ryc. Created by NormanEinstein, September 20, 2005, Wikimedia Commons, C-BY-SA-3.0
Po śmierci Hadriana jego następca Antonin Pius postanowił rozszerzyć panowanie rzymskie na północy. Tak powstał Mur Antonina. Wówczas wał wybudowany z inicjatywy poprzedniego cesarza zaczął popadać w ruinę. Po tym jak Rzymianie zostali wyparci z Muru Antonina, wrócili jednak na Mur Hadriana i odnowili go.
Wał był używany do końca panowania rzymskiego w Brytanii. W 2022 roku w pobliżu pozostałości Muru Hadriana archeolodzy znaleźli starożytne rzymskie obelgi wyryte w kamieniu.
Źródło: HES
