Park Narodowy En Gedi na zachodnim brzegu Morza Martwego, na południowy wschód od Jerozolimy, to region, który sprzyja rozwojowi roślinności podzwrotnikowej, drzew balsamowych, owocowych i palm. To istna oaza pośród Pustyni Judzkiej. Znajdują się tu liczne jaskinie, a na obszarze rezerwatu widoczne są ślady osadnictwa z VII wieku p.n.e. A także pozostałości świątyni z ok. 3000 roku p.n.e. oraz ruiny starożytnej synagogi z III wieku.
Cztery rzymskie miecze w jednej jaskini
Izraelscy archeolodzy prowadzili badania w jednej z jaskiń znajdujących się na terenie parku narodowego. Badacze odkryli w niej cztery miecze, które znajdowały się w drewnianych i skórzanych pochwach. Zostały ukryte w szczelinie za ścianą stalaktytów, głęboko we wnętrzu groty. Datowanie wykazało, że pochodzą sprzed ok. 1900 lat. Eksperci uważają, że może być to najlepiej zachowana rzymska broń, jaką do tej pory odnaleziono.
Przedmioty wykonane z metalu lub materiałów organicznych, takich jak drewno i skóra, mają duże predyspozycje do degradacji. W rezultacie bardzo rzadko mogą przetrwać w dobrym stanie przez kilkaset lat. Głównie dlatego, że materiały, z których wykonywano miecze, są wrażliwe na warunki zewnętrzne. Badacze podkreślają jednak, że wyjątkowy mikroklimat jaskini w En Gedi sprawił, że broń z czasów rzymskich zachowała się w niemal doskonałym stanie.
Fotograf amerykańskiego „National Geographic” zrobił wyjątkowe zdjęcia, które przedstawiają znalezione miecze i ich najdrobniejsze detale. Fotografie wykonano w Jerozolimie kilka dni po tym, gdy Izraelski Urząd Starożytności przetransportował je z jaskini do laboratorium.
Broń pochodzi z czasów żydowskiej rebelii
Trzy z czterech żelaznych mieczy są rzymskiego typu, który znany jest jako spatha, obosieczny długi miecz używany przez żołnierzy piechoty. Każdy z nich ma ok. 61 cm długości i ma rękojeść wykonaną z drewna. Naukowcy szacują, że pochodzą one najwcześniej z końca I lub II wieku naszej ery. Z Kolei czwarty miecz, o długości około 45 cm posiada charakterystyczną metalową głowicę pierścieniową. Miecze te były używane przez Rzymian od II i III wieku n.e.
Miecze mogą pochodzić z czasów powstania Bar-Kochby / fot. Paolo Verzone/National Geographic
Naukowcy podkreślają jednak, że nie sama kondycja broni jest tu najistotniejsza. Według badaczy miecze są dowodem na wydarzenia, które rozgrywały się w regionie niemal 2000 lat temu. Autorzy odkrycia uważają, że broń ta mogła zostać zabrana Rzymianom przez żydowskich rebeliantów podczas jednej z bitew. Potem łup ukryto w jaskini.
Izraelscy archeolodzy przypominają, że oaza w depresji Morza Martwego przez tysiące lat była zarówno miejscem bitew, jak i schronienia dla żydowskich rebeliantów. Biorąc pod uwagę datowanie mieczy, zostały one prawdopodobnie ukryte w jaskini w II lub III wieku. Czyli w czasie, gdy wojska rzymskie położyły krwawy kres serii żydowskich powstań, m.in. powstaniu Bar-Kochby.
Zdjęcia zostały zrobione przez fotografa National Geographic zaledwie kilka dni po odkryciu i przetransportowaniu ich do laboratorium w Jerozolimie / fot. Paolo Verzone/National Geographic
Było to zbrojne wystąpienie Żydów w latach 132–135 n.e. Lud Izraela zbuntował się wówczas przeciwko Cesarstwu Rzymskiemu. Głównym celem było zrzucenie rzymskiego zwierzchnictwa nad prowincją Judei. To drugie spośród powstań Żydów przeciwko Rzymianom po tzw. wojnie żydowskiej. Archeolodzy uważają, że miecze najprawdopodobniej zostały zdobyte podczas tej serii starć.
Wykopaliska w jaskini są zaplanowane na kolejne lata
– Podejrzewamy, że broń została zebrana przez Żydów z pola bitwy lub skradziona z rzymskich garnizonów. Być może rebelianci ukradli broń i ukryli ją w jaskini, aby wykorzystać ją później w rewolcie – mówi Eitan Klein, dyrektor Izraelskiego Urzędu Starożytności.
– Skrytka może być również wynikiem późniejszych wydarzeń, w tym bitew między pretendentami do tronu rzymskiego pod koniec II wieku i kryzysu z III wieku. Czyli okresu gwałtownej niestabilności, podczas którego w ciągu 50 lat między 235 a 284 r. panowało ponad 20 cesarzy – dodaje uczony.
Klein wskazuje, że istnieją dowody na to, iż rebelianci i ich rodziny używali kilku jaskiń w najbliższej okolicy podczas powstania Bar-Kochby. Dalsze wykopaliska w jaskini ujawniły artefakty z wcześniejszego okresu chalkolitu (4500–3500 p.n.e.), a także brązową monetę datowaną na okres ostatniego żydowskiego powstania.
Autorzy odkrycia przyznają jednak, że być może nigdy nie uda im się dowiedzieć się, kto i dlaczego ukrył rzymską broń w jaskini. Mogli być to buntownicy, ale równie dobrze kryjówka mogła należeć do szabrowników. Pewne jest jedno. Ktoś, kto ukrył miecze w jaskini, nigdy po nie nie wrócił.
Archeolodzy w komunikacie podkreślili, że to dopiero początek ich badań w jaskini. Być może kolejne miesiące i lata przyniosą więcej odkryć, które rzucą światło na historię Judy i ludu żydowskiego.
Źródło: National Geographic.
