Ateny i Rzym to jedne z najważniejszych historycznie miast w Europie, przynajmniej pod względem słynnych zabytków. W stolicy Grecji najpopularniejszą atrakcją turystyczną jest Akropol położony na wapiennym wzgórzu. Pierwotnie zamieszkiwany, od VI w. p.n.e. jest miejscem kultu Ateny. To właśnie tam znajduje się Świątynia Ateny Nike, najmniejsza świątynia na Akropolu.

Gdzie jest Świątynia Ateny?

Świątynia Ateny na Akropolu to najlepiej zachowana świątynia jońska. Była rekonstruowana trzykrotnie, ostatni raz w 2010 r. Budowla jest utrzymana w typie attycko-jońskiego tetrastylosu. Powstała w V w. p.n.e., najprawdopodobniej według projektu Kallikratesa, w południowo-zachodniej części wzgórza, na skraju wysokiego klifu. Znana do dziś Świątynia Ateny stanęła w miejscu małej świątyni, która została całkowicie zniszczona podczas wojen perskich w latach 499-449 p.n.e.


Akropol pojawia się na wielu zdjęciach z Grecji. To najważniejszy symbol stolicy państwa i historii całego narodu. / fot. Scott E Barbour/Getty Images

Miejsce z jednej strony tak podatne na atak, a z drugiej tak dobrze chronione, było odpowiednie dla kultu bogini zwycięstwa. Odkrycia archeologów wskazują na to, że na Akropolu praktykowano rytuały religijne już w epoce mykeńskiej. Mykeńczycy wznieśli tam również pierwszy bastion obronny, którego fragmenty zachowały się w podziemiach świątyni Ateny.

Świątynia Ateny. Cenny zabytek kilkukrotnie rekonstruowano

Świątynia Ateny Nike została wybudowana w porządku jońskim z marmuru pentelickiego. Jest to szlachetna odmiana białego marmuru, używana od starożytności w budownictwie. Ze względu na niewielkie rozmiary konstrukcji, z obu stron znajdują się tylko cztery kolumny. Kolumny są monolityczne, co oznacza, że ​​każda z nich została wykonana z jednego bloku kamienia.

Niektórzy mówią, że niewielka świątynia jest perłą Akropolu. Trzeba przyznać, że rzeczywiście została zaprojektowana z niezwykłą starannością. Nie bez znaczenia było podejście Greków do architektury sakralnej. Uważali bowiem, że świątynie ogląda się ze wszystkich stron i doświadcza w połączeniu z otoczeniem. Inną koncepcję mieli Rzymianie, dla których najważniejszy był widok od frontu.


Najmniejsza świątynia na Akropolu ma bardzo burzliwą historię. Na przestrzeni wieków zmieniał się jej wygląd i zastosowanie. / fot. Westend61/Getty Images

Warto również zauważyć, że świątynia Ateny ma kolumny znacznie smuklejsze od innych jońskich budowli. To najprawdopodobniej celowy zabieg. Tuż obok znajdują się monumentalne propyleje utrzymane w porządku doryckim. Aby niewielka budowla nie wydała się przy nich zbyt delikatna, architekt prawdopodobnie postanowił poszerzyć kolumny. Zachowanie właściwych proporcji jest typowe nie tylko dla greckiej architektury, ale też rzeźby. W końcu właśnie w proporcjach miał tkwić klucz do piękna.

Kult bogini zwycięstwa

Świątynia Ateny nie była ogólnie dostępna dla zwykłych śmiertelników. Przywilej wejścia do środka był zarezerwowany dla kapłanek. Pozostali wierni odprawiali rytuały na zewnątrz. W świątyni mieścił się pomnik Ateny Nike, symbol zwycięstwa. Prawdopodobnie nawiązywał do zwycięstwa Greków nad Persami. Co ciekawe, była to Nike Apteros, czyli Nike Bezskrzydła. Legenda głosi, że Ateńczycy oderwali bogini skrzydła, aby na zawsze pozostała z nimi w mieście.

W V wieku świątynię Ateny przekształcono w kościół chrześcijański, a w XVII wieku została całkowicie rozebrana przez Turków osmańskich. Grecy zrekonstruowali budowlę po odzyskaniu niepodległości w 1832 roku. W latach 30. XX wieku budynek został ponownie odrestaurowany.