Były wysokie jak Himalaje, ale ich łańcuchy ciągnęły się tysiące kilometrów dalej. Mowa o supergórach. Tak naukowcy nazywają szczyty, które dwukrotnie w historii naszej planety podzieliły superkontynenty na mniejsze części. Miliony lat później na Ziemi nie ma już podobnych formacji.
– Nie chodzi tylko o ich wysokość – mówi Ziyi Zhu, doktorant z Australian National University (ANU) w Canberze i główny autor badania – Himalaje mają około 2,5 tys. km. Żeby mieć pojęcie o skali, trzeba wyobrazić sobie łańcuch górski trzy lub cztery razy dłuższy.
Jak supergóry przyczyniły się do rozwoju życia na naszej planecie?
Z ustaleń naukowców wynika, że formowanie się i gradacja prehistorycznych szczytów odegrała kluczową rolę w pojawieniu się pierwszych na świecie złożonych komórek oraz w procesie eksplozji kambryjskiej. Zespół prowadzony przez Zhu opisał swoje odkrycia na łamach czasopisma naukowego „Earth and Planetary Science Letters”. Jak czytamy, w trakcie erozji gigantycznych łańcuchów górskich do morza trafiały duże ilości składników odżywczych. To dzięki nim zaczęły ewoluować nowe formy życia.
Góry powstają w wyniku ruchu i nakładania się na siebie kontynentów. Ich formowanie może trwać setki milionów lat, ale nawet najwyższe łańcuchy górskie nie są niezniszczalne. Najbardziej osłabia je erozja powodowana przez wiatr i wodę. Po niektórych szczytach w ziemi zostały tylko minerały. Dzięki nim naukowy mogą odtworzyć historię naszej planety.
Himalaje to najwyższy łańcuch górski na Ziemi. / fot. Getty Images
Autorzy najnowszych badań przyjrzeli się cyrkonom z domieszką lutetu, pierwiastka, który powstaje u podnóża wysokich gór. Analiza wykazała, że w tym przypadku były to supergóry. Pierwszy łańcuch uformował się od około 2 do 1,8 miliarda lat temu, drugi od 650 do 500 milionów lat temu.
Rozmieszczenie cyrkonów wskazuje na to, że starożytne szczyty rozciągały się na długości ponad 8 tys. kilometrów. To tak, jakby Tatry zaczynały się w Zakopanem, a kończyły w Hanoi. Naukowcy podkreślają, że erozja tak wielu skał miała nieoceniony wpływ na rozwój życia na naszej planecie. Oprócz uwalniana składników odżywczych do wody – w tym żelaza i fosforu – erodujące góry produkowały też tlen, dzięki czemu Ziemia była coraz lepszym środowiskiem do rozwijania się nowych gatunków.
„Nudny miliard” w historii Ziemi
Uformowanie się Nuna Supermountain nakłada się w historii na występowanie pierwszych komórek eukariotycznych, z kolei Transgondwana Supermountain „wyrosły” w tym samym czasie (575 milionów lat temu), kiedy na Ziemi pojawiły się pierwsze duże zwierzęta.
Badacze potwierdzili również poprzednie odkrycia swoich kolegów. Od około 1,7 miliarda do 750 milionów lat temu formacja gór na Ziemi stanęła w miejscu. Naukowcy nieoficjalnie nazywają ten okres „nudnym miliardem”. To dlatego, że brak nowych składników odżywczych opóźniał ewolucję stworzeń morskich. To kolejne potwierdzenie, że biologiczne eksplozje na naszej planecie były zależne od kolosalnych łańcuchów górskich. Kolejne badania mają pomóc naukowcom jeszcze lepiej zrozumieć ten związek.
Najwyższe góry świata
Najwyższa góra na świecie to ośmiotysięcznik Mount Everest, nazywany Czomolungmą. Oficjalna wysokość szczytu to 8848 m n.p.m., choć pomiary Chińczyków wskazują na 8844 m n.p.m., a Amerykanów 8850 m n.p.m. Mount Everest został po raz pierwszy zdobyty 29 maja 1953 r. przez Edmunda Hillary'ego i Tenzinga Norgaya.
Kolejne miejsca na wysokościowym podium zajmują kolejno K2 (8611 m n.p.m.) i Kanczendzonga (8586 m n.p.m.). Wszystkie z dziesięciu najwyższych gór świata, poza K2 i Nanga Parbat są położone w Nepalu.
