Pustynny i nieznośnie gorący dziś region Półwyspu Arabskiego był kiedyś (przynajmniej okresowo) pełen bujnej zieleni. Ten fakt mógł mieć ogromne znaczenie dla rozwoju naszego gatunku. Obfita roślinność przyciąga bowiem wczesnych ludzi i duże zwierzęta, takie jak hipopotamy, migrujące z Afryki, aby zatrzymać się nad starożytnymi jeziorami. Tak przynajmniej sugerują nowe dowody.
Półwysep Arabski nie zawsze był pustynią
Jeszcze dziesięć lat temu, Półwysep Arabski dla naukowców próbujących zrekonstruować historię wczesnej ewolucji człowieka i migracji z Afryki, był terenem, który nie budził żadnego zainteresowania. Znacznie lepiej zbadane są wczesne siedliska ludzkie w regionie Lewantu, czyli terenach współczesnego Izraela, Jordanii, Libanu i części Syrii. To tam, od ponad wieku prowadzone są szeroko zakrojone badania archeologiczne. Teraz okazuje się, że również Półwysep Arabski mógł odegrać ważną rolę jako pomost między Afryką a Eurazją, według niedawno opublikowanych badań.
Michael Petraglia, archeolog zajmujący się epoką paleolitu w Instytucie Maxa Plancka w Jenie, w Niemczech mówi: „Arabia nie była do tej pory ujęta w historii wczesnych migracji ludzi, ponieważ tak naprawdę, nikt się nią nie interesował i prowadzono tam znikomą ilość prac archeologicznych pod tym względem". Oprócz niego, w skład zespołu badawczego, który rzucił nowe światło na migrację wczesnych ludzi, weszli inni naukowcy z Niemiec, a także z Arabii Saudyjskiej, Australii, Wielkiej Brytanii i kilku innych jeszcze krajów.
Wszystko dzięki obserwacjom satelitarnym
Impulsem do dokładnego przyjrzenia się pozostałościom archeologicznym w tym regionie były zdjęcia satelitarne (ostatnio pisaliśmy o użyciu satelitów w archeologii), które ujawniły ślady pozostawione przez prehistoryczne jeziora w regionach, które obecnie są suche jak pieprz. „Zauważyliśmy barwne wzory pozostawione przez starożytne jeziora. Wydmy piaskowe mają lekko pomarańczowy odcień, podczas gdy starożytne jeziora są zwykle zabarwione na biało lub szaro", powiedział Groucutt, jeden z pracowników Instytutu Maxa Plancka, który brał udział w badaniach.
Rozległe wykopaliska prowadzone przez ostatnią dekadę ujawniły narzędzia kamienne z wielu okresów prehistorycznego osadnictwa wczesnych grup ludzkich, z których najstarsze pochodzą sprzed aż 400 000 lat. Analiza próbek osadów ze starożytnych jezior oraz szczątków hipopotamów i innych zwierząt wykazała, że w kilku okresach w odległej przeszłości na półwyspie znajdowały się całoroczne jeziora i korzystające z ich wody, zielone łąki!
Jeziora z których korzystały stada hipopotamów
Podczas tych czasowych okien występowania gościnnego klimatu, wcześni ludzie i zwierzęta przeniosły się z północno-wschodniej Afryki na Półwysep Arabski, jak twierdzą naukowcy. „Płynące rzeki i jeziora, otoczone zielonymi bujnymi łąkami i sawanną, przyciągały zwierzęta, a następnie wczesnych ludzi, którzy je tropili w celu zdobycia pożywienia", powiedział Petraglia. Hipopotamy wymagają do życia całorocznych zbiorników wodnych o głębokości kilku metrów. Pozostałości innych zwierząt, w tym strusi i antylop, wskazują na „silny biologiczny związek z organizmami pochodzącymi z terenów północno—wschodniej Afryki", dodał.
„To, co zrobiła ta grupa badawcza jest naprawdę znakomitym przykładem połączenia archeologii i zapisów klimatycznych sięgających 400.000 lat. Dowiedli oni, że pierwsi ludzie przenieśli się na te tereny, gdy klimat się zmienił na bardziej sprzyjający", powiedział paleoantropolog Rick Potts, który kieruje Programem Początków Człowieka w Narodowym Muzeum Historii Naturalnej Smithsonian w USA. „Epizodyczna obecność i nieobecność populacji ludzi i zwierząt na Półwyspie Arabskim była zgodna z wahaniami klimatycznymi, o których wiedzieliśmy już wcześniej" - powiedział Potts, który nie brał jednak udziału w omawianych badaniach.
