Ruiny miasta Majów w Palenque znajdują się w spowitych mgłą dżunglach wschodniego Meksyku. Szczególną uwagę odwiedzających to miejsce przykuwa Świątynia Inskrypcji na szczycie piramidy schodkowej. To jedna z najbardziej imponujących budowli w całym mieście. W głębi obiektu znajduje się bogato zdobiona sklepiona komnata, w której kryje się krypta króla Pakala Wielkiego.
O wyprawie do Palenque pisała dla magazynu „National Geographic Traveler” dziennikarka podróżnicza Dorota Chojnowska.
– W Meksyku jest kilkadziesiąt przedkolumbijskich miast udostępnionych turystom. Jeszcze więcej jest tych, które odwiedzają jedynie Indianie. Dlatego od razu jadę do Palenque, jednej z najpiękniejszych i najlepiej zachowanych metropolii Majów. Nie jestem w stanie zrozumieć, dlaczego nie to miasto, lecz Chichén Itzá zostało uznane jednym z nowych 7 cudów świata. Palenque ma bowiem wszelkie cechy turystycznej gwiazdy. Pięknie położone w deszczowym lesie, w doskonałym stanie zachowały się tu świątynie, pałace, płaskorzeźby, a nawet sieć kanałów.
Park Narodowy Palenque ma też swoją tajemnicę. W 1949 roku w Świątyni Inskrypcji odkryto zasypany gruzem korytarz. Prowadził do komory grobowej jednego z najwybitniejszych władców majańskich – Pakala Wielkiego. Na wielkiej płycie nagrobnej przedstawiono władcę w obcisłej tunice boga kukurydzy, z bransoletkami u nóg i w specyficznej pozie. Jedni widzieli w tym moment przejścia do świata zmarłych, inni… astronautę w kombinezonie odlatującego rakietą kosmiczną.
Komorę grobową Pakala teraz można zobaczyć w muzeum przy ruinach, a jej kopię w Narodowym Muzeum Antropologii w mieście Meksyku. Tak naprawdę nikt nie wie, ile jeszcze tajemnic skrywa w sobie miasto. Badania wciąż trwają – pisała Dorota Chojnowska w „Travelerze”.
Kto odkrył ruiny miasta Majów w Palenque?
Pierwsza opublikowana relacja o tym zaginionym mieście pochodzi z 1567 roku od Hiszpana ojca Pedro Lorenzo de la Nada. Badając okolice rzeki Usumacinta, położonej we współczesnym meksykańskim stanie Chiapas, Lorenzo natknął się na kamienne świątynie i place. Hiszpan ustalił, że były pierwotnie zdobione przez Majów malowanymi na niebiesko i czerwono sztukateriami. Lorenzo nadał tej wspaniałej budowli nazwę Palenque, co po hiszpańsku znaczy „fortyfikacja”.
Mieszkanka meksykańskiego stanu Chiapas w ruinach dawnego miasta Majów. fot. Marica van der Meer/Arterra/Universal Images Group via Getty Images
Co wyróżnia Palenque?
Miasto nie było dużo. wielkością przewyższało jednak miasta takie jak Kalakmul i Tikal. Archeolog David Stuart z Peabody Museum na Harvardzie szacuje, że w szczytowym okresie rozwoju w Palenque mieszkało nie więcej niż 6220 osób.
– To nie rozmiary ani wiek przyciągają badaczy do Palenque. Inne miasta Majów są większe i prawdopodobnie znacznie starsze – mówi dr Michael D. Carrasco, historyk sztuki na Uniwersytecie Stanowym Florydy. – To miejsce wyróżnia się pomysłową architekturą i niezwykle interesującą epigrafiką, czyli starymi napisami wykonanymi na twardych materiałach w Palenque. Wiele nam to mówi na temat, jak żyli ludzie w czasach Majów.
Naukowcy twierdzą, że szczyt rozwoju Palenque datuje się na okres klasyczny cywilizacji Majów (200–900 n.e.). W tym samym czasie w Europie kończyła się epoka antyczna, a zaczynało wczesne średniowiecze.
Kim byli królowie Palenque?
Bogactwo epigrafiki (czyli inskrypcji) i udokumentowanej już historii Palenque pomogło archeologom zbudować pierwszą linię władców miasta. Wiedza, którą posiedliśmy, choć imponująca, wciąż jest miejscami nieprecyzyjna.
Dr Carrasco twierdzi, że w Palenque panowało zaledwie kilku władców. Wśród nich:
- Pakal Wielki (603–683),
- K’inich Kan Bahlam II, syn Pakala (635–702),
- K’inich K’an Joy Chitam II, młodszy brat Kan Bahlama (644–721),
- K’inich Ahkal Mo’ Nahb III, prawdopoodbnie wnuk Pakala (678–736).
Napisy glifowe zlecane przez kolejnych władców miasta są doskonałym źródłem wiedzy o prawie 200 latach historii Palenque.
Co skrywa Świątynia Inskrypcji?
W 1952 roku meksykański archeolog Alberto Ruz Lhuillier zdołał odsunąć kamień wewnątrz Świątyni Inskrypcji i w ten sposób znalazł grobowiec Pakala Wielkiego. Od tego czasu krypta Majów stała się jednym z najlepiej zbadanych stanowisk archeologicznych w obu Amerykach.
– Grobowiec zawiera sarkofag króla Pakala. Jest na nim wyryty wizerunek „przystojnego młodzieńca, boga kukurydzy, przygotowującego się do wzniesienia się w niebo wzdłuż kosmicznego Drzewa Świata” – mówi prof. David Freidel z Southern Methodist University, historyk specjalizujący się w cywilizacji Majów. Od 2004 roku naukowcy pracujący w Palenque odkryli trzy grobowce królewskie, grobowce rodziny królewskiej i grób wysokiego dostojnika państwowego.
Tajemniczy sarkofag króla Pakala Wielkiego. fot. Fine Art Images/Heritage Images/Getty Images
Z zapisów w krypcie wynika, że miasto zostało w 599 roku zaatakowane przez Kalakmul, jeden z największych ośrodków Majów na Jukatanie. – Ten atak był początkiem po prostu przyspieszył plany rozbudowy miasta przez Pakala i późniejszych królów – twierdzi dr Carrasco.
Co odpowiada za doskonałą akustykę w Palenque?
Setki lat przed pojawieniem się elektrycznych wzmacniaczy Majowie mieszkający na terenie dzisiejszego Meksyku opracowali własne sposoby na wzmacnianie dźwięku – twierdzi Francisca Zalaquett z Universidad Nacional Autónoma de México w przygotowywanej właśnie publikacji.
Jej zespół odkrył, że wzniesiona ok. 600 roku tzw. Północna Grupa świątyń oraz budynków w Palenque ma znakomitą akustykę. Jako „wzmacniacze” mogły służyć poszczególne budynki, a ich właściwości potęgowało otynkowanie, umieszczone w określonych miejscach. Tynki pochłaniały lub odbijały dźwięk.
Hipotezę Zalaquett potwierdzają badania z wykorzystaniem trójwymiarowych modeli komputerowych Grupy Północnej z Palenque. Dźwięki instrumentów muzycznych, śpiewy czy zwykłe przemówienia dobiegające ze szczytów najwyższych budynków mogły być słyszane nawet kilkaset metrów dalej.
Rysunki i inskrypcje z Palenque. fot. Paolo KOCH/Gamma-Rapho via Getty Images
Jak upadło Palenque?
W 711 roku Palenque zostało splądrowane przez królestwo Toniná. Chociaż Świątynia XIX została wzniesiona dopiero po tym ataku, wydarzenia zmieniły dynamikę panowania kolejnych władców w mieście.
Być może doprowadziło to do rozpadu skoncentrowanej władzy i zastąpienia jej wspólnym układem między dostojnikami a królem. Budowa elitarnych budynków zatrzymała się po 800 roku i nastąpił stopniowy spadek liczby ludności. Zanim w XVI wieku Hiszpanie dotarli do dzisiejszego stanu Chiapas w Meksyku, Majowie opuścili miasto.
Park Narodowy Palenque – informacje praktyczne
- Bilety wstępu do Parku Narodowego Palenque kosztują 110 peso meksykańskich, czyli ok. 25 zł.
- Godziny otwarcia: od 9.30 do 16.30. W poniedziałki park jest zamknięty.
- W okolicy parku znajduje się lotnisko Palenque. Można tam dolecieć 2 razy w tygodniu liniami Interjet z miasta Meksyk.
- Do miasta stosunkowo łatwo i wygodnie można dotrzeć busem sieci ADO lub AEXA.
Źródła: NationalGeographic.com.
