O odbudowie zburzonego w 1944 r. przez Niemców Pałacu Saskiego mówiło się od dłuższego czasu. Pierwsze zapowiedzi ze strony władz pojawiły się w 2018 r. przy okazji obchodów stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Ostateczna decyzja zapadła w latem 2021. Rok później rozpoczęto przygotowanie terenu do odbudowy pałacu Saskiego, a także pałacu Brühla i kamienic przy ul. Królewskiej. 

Odbudowa Pałacu Saskiego

Konkurs na opracowanie koncepcji odbudowy Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ul. Królewskiej ogłoszono w marcu 2023 r. Zwycięzcę poznaliśmy 12 października podczas uroczystej prezentacji, w której udział wziął m.in. prezydent Andrzej Duda. Zagospodarowanie terenów przy Ogrodzie Saskim powierzono pracowni WXCA, która przygotowywała również projekt siedziby Muzeum Historii Polski na warszawskiej Cytadeli. 

– To czas najwyższy by Warszawa, warszawiacy i Polska ten stary fragment Warszawy na nowo odzyskała. Z zachowaniem wielkiej elegancji, zachowaniem klasy, wpisany w historię, ale jednocześnie w rozwijającą się w sposób bardzo nowoczesny Warszawę – mówi Andrzej Duda. 

Głównym zadaniem, jakie obecnie stoi przed wygraną pracownią, jest odtworzenie zewnętrznego wyglądu zespołu pałaców i kamienic sprzed czasów II wojny światowej. Natomiast wnętrza budynków mają odpowiadać potrzebom współczesnego użytkownika. Ponadto jednym z kluczowych wymogów konkursu było czytelne wyodrębnienie Grobu Nieznanego Żołnierza z odbudowanej kolumnady.

– Nasza koncepcja Pałacu opiera się na założeniu, że odbudowa nigdy nie jest jedynie odtworzeniem murów i estetyki z przeszłości. Stanowi raczej proces przywracania lub kształtowania na nowo tożsamości miasta przy jednoczesnym zaznaczeniu wagi i wpływów współczesności – podkreśla WXCA.

Jak wyglądać będzie Pałac Saski?

– W miejscu dotychczasowych dziedzińców Pałacu Saskiego i kamienic przy ul. Królewskiej zaproponowaliśmy atrakcyjne i reprezentacyjne wnętrza połączone ze sobą czytelnymi przejściami. Otwieramy budynki niedostępne niegdyś dla mieszkańców. Tak skonstruowane prześwity i dziedzińce stanowić będą przedłużenie przestrzeni ulic i placów, co zapewni swobodę poruszania się w różnych kierunkach – pomiędzy budynkami, z kamienicy do Pałacu lub Ogrodu Saskiego, z Pałacu na plac Piłsudskiego. Dzięki temu dotychczasowe ciągi piesze pozostaną niezaburzone, a kubatura Pałacu i kamienic nie będzie stanowić bariery urbanistycznej – czytamy w opisie projektu.

Oddanie do użytku gmachów Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ul. Królewskiej planowane jest na 2030 rok. Odbudowane wnętrza będą nowymi siedzibami dla Senatu Rzeczpospolitej Polskiej i Urzędu Wojewódzkiego, a także multimedialnej wystawy promującej działalność pięciu instytucji będących pod nadzorem resortu:

  • Muzeum Narodowego w Warszawie,
  • Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina,
  • Muzeum Historii Polski,
  • Narodowej Galerii Sztuki Zachęta,
  • biura programu „Niepodległa”. 

Przypomnijmy, że Pałac Saski został wysadzony w powietrze przez Niemców w grudniu 1944 roku po upadku Powstania Warszawskiego. Przetrwał wówczas jedynie fragment arkad z Grobem Nieznanego Żołnierza. W ramach ciekawostki dodajmy, że w 1817 roku mieszkał tutaj wraz z rodziną Fryderyk Chopin.