Stanowisko Riparo Bombrini znajduje się w południowo-zachodnich Włoszech. To zawalona jaskinia skalna, którą najpierw zamieszkiwali neandertalczycy, a następnie ludzie. Pozwala to porównać, jak oba gatunki organizowały sobie skalne mieszkanie.

Na stanowisku pracowali ostatnio archeolodzy z Uniwersytetu Montrealskiego i Uniwersytetu Genueńskiego. Potwierdzili wnioski, które po raz pierwszy wysnuto dekadę temu. Neandertalczycy nie pozostawiali rozkładu jaskini przypadkowi. Umieli tak zorganizować sobie w niej życie, by było im jak najwygodniej.

Neandertalczycy, bliscy kuzyni ludzi

Jeszcze 40 tys. lat temu nie byliśmy jedynym gatunkiem człowieka na planecie. Oprócz Homo sapiens Ziemię zamieszkiwali wówczas neandertalczycy. Mieli za sobą już dziesiątki tysięcy lat historii, w czasie których z powodzeniem przetrwali kilka następujących po sobie ochłodzeń klimatu.

Z wyglądu znacznie różnili się od naszego gatunku. „Mieli obszerne klatki piersiowe o beczkowatym kształcie, masywne i muskularne ciała, szerokie nosy i cofnięte brody” – piszą w książce „Neandertalczyk odkryty na nowo” Dimitra Papagianni i Michael A. Morse (tłum. Bartosz Sałbut). „Zachowywali się podobnie do nas. Najpewniej jednak brakowało im jednej ważnej ludzkiej cechy, a mianowicie zdolności do posługiwania się symbolami”.

Na czym polegało wspomniane podobieństwo w zachowaniu? Neandertalczycy grzebali zmarłych, a także opiekowali się chorymi i nie w pełni sprawnymi. Mieli język mówiony, posługiwali się ogniem, łowili ryby i zbierali owoce morza. Byli bardzo dobrymi myśliwymi. Ich ofiarami padały słonie i mamuty, ale nie tylko. W zeszłym roku naukowcy z Uniwersytetu w Tübingen przedstawili dowody wskazujące, że neandertalczycy polowali również na lwy jaskiniowe, najgroźniejsze drapieżniki prehistorycznej Eurazji.

Jak mieszkali neandertalczycy?

W zawalonej jaskini Riparo Bombrini naukowcy prowadzili badania już w 2013 r. Wówczas zespół pod kierunkiem Juliena Real-Salvatore’a odkrył, że neandertalczycy różne części jaskini przeznaczali do różnych celów. Gdzie indziej kroili i oprawiali zdobycz, gdzie indziej wykonywali narzędzia, jeszcze gdzie indziej odpoczywali przy ognisku. To ostatnie ulokowali w pobliżu ściany, ale tak, by między ogniskiem a nią pozostawała pusta przestrzeń. Dzięki temu w jaskini utrzymywał się obieg powietrza.

Obecnie badacze przeanalizowali wyższe warstwy osadów z tego samego stanowiska. Umożliwiło to przeprowadzenie porównań między tym, jak jaskinię wykorzystywali neandertalczycy, a jak Homo sapiens o współczesnej budowie anatomicznej. Wzięto pod uwagę rozkład kamiennych narzędzi, kości zwierząt, ochry oraz skorup pozostałych po owocach morza. 

Podobne domy ludzi współczesnych i neandertalczyków

Naukowcy znaleźli kilka podobieństw między tym, jak jaskinię wykorzystywały kolejne grupy neandertalczyków i Homo sapiens.

  • Oba gatunki używały przestrzeni w sposób ustrukturyzowany. Dzieliły ja na strefy dużej i małej życiowej aktywności.
  • Raz obrany rozkład „pomieszczeń” utrzymywał się bardzo długo. Kolejne grupy w tym samym miejscu zakładały główne palenisko i w tym samym miejscy miały dół na odpady.
  • Oba gatunki byłby zdolne do planowania i organizacji przestrzeni, uwzględniając przy tym ilość mieszkańców, podejmowane zajęcia itp.

Istniały jednak różnice. Neandertalczycy korzystali z tej jaskini rzadko. Natomiast Homo sapiens zakładali w niej krótko- i długoterminowe bazy, pomagające eksplorować nowe terytorium. Co ciekawe, nic nie wskazuje na to, by w Riparo Bombrini dochodziło między nimi do kontaktu.

– Podobnie jak Homo sapiens, neandertalczycy organizowali swoją przestrzeń życiową w sposób uporządkowany, zgodnie z różnymi zadaniami, jakie mieli do wykonania i swoimi potrzebami. Nasze badanie po raz kolejny wskazuje, że neandertalczycy byli bardziej „ludźmi”, niż się powszechnie uważa – mówi archeolożka Amélie Vallerand. Vallerand jest główną autorką nowych badań opublikowanych w czasopiśmie „Journal of Archaeological Method and Theory”.

Źródła: Phys.org, Journal of Archaeological Method and Theory , Canadian Journal of Archaeology, Kopalnia Wiedzy.