Trudno wyobrazić sobie Boże Narodzenie bez choinki w domu. Przystrojone drzewka stały się nieodłącznym elementem grudniowych świąt. Świeżo cięte, doniczkowe, sztuczne... Każdy rodzaj choinki ma swoich zwolenników. Podobnie jest z ozdobami. Te mocno zmieniły się na przestrzeni wieków. Na większości drzewek do dziś widzimy jednak bombki, łańcuchy i lampki.
Skąd pochodzi choinka?
Dlaczego ubieranie jodeł i świerków stało się tak ważną świąteczną tradycją? Już starożytni Egipcjanie wykorzystywali zielone przez cały rok drzewa jako symbole życia wiecznego. Kult ten był powszechny również wśród pogańskich Europejczyków. Współczesna choinka pochodzi jednak z Niemiec, gdzie głównym rekwizytem w średniowiecznej sztuce o Adamie i Ewie było „rajskie drzewko”. Jodła obwieszona jabłkami miała przedstawiać Eden. Niemcy zaczęli stawiać podobne drzewka w swoich domach 24 grudnia, czyli w Wigilię oraz wspomnienie Adama i Ewy. Zamiast jabłkami, przystrajano je opłatkami. Z czasem pojawiły się też nowe ozdoby: ciasteczka w różnych kształtach i świece, symbolizujące światło Chrystusa. W pokoju, w którym znajdowało się drzewko, stawiano także „bożonarodzeniową piramidę” – trójkątną, drewnianą konstrukcję, której półki ozdabiano świątecznymi figurkami, świeczkami i gwiazdą. W XVI wieku „piramida” i rajskie drzewo połączyły się i tak właśnie powstała choinka.
Nowa tradycja szybko rozpowszechniła się wśród luteran, ale dopiero kilkaset lat później zwyczaj na stałe zakorzenił się w niemieckiej kulturze. Równolegle choinki zaczęły zyskiwać na popularności w innych krajach. W Anglii zwyczaj ubierania drzewka świątecznego spopularyzował urodzony w Niemczech książę Albert, mąż królowej Wiktorii. Pierwsze angielskie choinki przystrajano między innymi papierowymi łańcuchami, cukierkami, i drobnymi upominkami. Nowy bożonarodzeniowy zwyczaj dotarł do Ameryki Północnej w XVII wieku razem z niemieckimi osadnikami. W Chinach i Japonii choinki pojawiły się w XIX i XX wieku dzięki zachodnim misjonarzom.
Już w latach 70. XIX wieku w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych zaczęło sprzedawać ozdoby choinkowe z dmuchanego szkła. Kilka dekad później na rynek trafiły pierwsze drzewka wykonane z aluminium i PCW.
Choinka w Polsce
W Polsce zwyczaj ubierania choinki pojawił się na początku XIX wieku. Przywieźli go ze sobą niemieccy protestanci w czasie zaborów. Choinka wyparła tradycje wieszania jemioły czy podłaźniczki oraz dekorowania snopa zboża. Najpierw nowy zwyczaj był pielęgnowany tylko przez szlachciców i mieszczan. Z czasem dotarł też na wieś i został szybko spopularyzowany. Wycinanie młodych świerków bez pozwolenia było surowo zakazane, ale tzw. rytualna kradzież miała przynieść szczęście w nadchodzącym nowym roku.
Tradycją stały się wyprawy do lasu po młode świerki.
Smaczku całej sytuacji dodawał fakt, że wycinanie drzew bez zgody ich właściciela było surowo zakazane więc wyprawa taka wiązała się z ryzykiem postrzału. Wynoszenie drzewek z lasu nazywano rytualną kradzieżą i miała ona przynieść złodziejaszkowi szczęści w nowym roku.
W niektórych polskich domach choinka zagościła na stałe dopiero po II wojnie światowej. Dziś przystrojone drzewka widzimy nie tylko w mieszkaniach, ale również na placach miejskich i centrach handlowych.
Źródło: Britannica
