Dzikie zwierzęta opanowały wszystkie ziemskie ekosystemy. W toku ewolucji wykształciły mechanizmy i zdolności, dzięki którym mogą przetrwać w nawet najbardziej niegościnnych i niesprzyjających życiu miejscach. Na co dzień nie zawsze je dostrzegamy, ale niemal zawsze są obecne wokół, bez względu na to, gdzie się znajdujemy.
Jakie zwierzęta uznaje się za dzikie?
Każde żyjące na Ziemi zwierzę ma dzikiego przodka, ale nie każde zwierzę można uznać za dzikie. Trzeba bowiem podkreślić, że nie przynależność gatunkowa, a sposób bytowania stanowi o tym, czy zwierzę jest dzikie.
Mówiąc o dzikich zwierzętach, na myśli trzeba mieć zwierzęta wolno żyjące, czyli nieudomowione, bytujące całkowicie niezależnie od człowieka. Żyją w swoich środowiskach naturalnych, przy czym należy podkreślić, że pod tym pojęciem nie kryją się wyłącznie obszary niezurbanizowane. Dla niektórych dzikich zwierząt domem są środowiska miejskie.
Rodzaje dzikich zwierząt
Świat dzikich zwierząt zamyka się w dwóch jednostkach systematycznych: bezkręgowców i kręgowców. Pierwsza z wymienionych obejmuje większość, bo aż 97–99 proc. wszystkich żyjących gatunków. Nie oznacza to jednak, że znacznie skąpiej reprezentowane kręgowce mają ubogą reprezentację gatunkową, nic z tych rzeczy.
Jednostki systematyczne dzielą się na typy i gromady. I tak bezkręgowce reprezentowane są przez:
- typ stawonogów z sześcioma gromadami: pajęczaki, skorupiaki, owady, staroraki, wije i kikutnice;
- typ mięczaków z trzema gromadami: małże, głowonogi i ślimaki;
- typ obleńców z jedną gromadą: nicienie;
- typ pierścienic z trzema gromadami: pijawki, wieloszczety i skąposzczety;
- typ szkarłupni z pięcioma gromadami: rozgwiazdy, liliowce, jeżowce, strzykwy i wężowidła;
- typ parzydełkowców z trzema gromadami: koralowce, stułbiopławy i krążkopławy;
- typ płazińców z trzema gromadami: przywry, tasiemce, wirki,
- typ wrotków,
- typ krasnorostów,
- typ zielenic,
- typ brunatnic,
- typ korzenionóżek,
- typ śluzowców,
- typ wiciowców,
- typ workowców,
- typ podstawczaków,
- typ sprzężniaków.
Wszystkie żyjące na Ziemi kręgowce dzielą się na sześć gromad: bezżuchwowce, ryby, płazy, gady, ptaki i ssaki.
To oczywiście mocno uproszczona systematyka. Istnieją jeszcze inne jednostki systematyczne, a gatunki plasują się gdzieś na końcu tej listy. Dobrze uwidacznia jednak, jak bardzo zróżnicowany jest świat dzikich zwierząt. Pod względem gatunkowym, stanowią one najbardziej zróżnicowane królestwo organizmów. Niektóre są dość pospolite, inne spotyka się niezmiernie rzadko.
W kontekście występowania, dzikie zwierzęta należy dzielić na gatunki autochtoniczne (rodzime dla danego ekosystemu), pojawiające się sporadycznie (w wyniku migracji) i obce (pochodzące z innego obszaru geograficznego lub ekosystemu, introdukowane lub zawleczone). Do dzikich zwierząt nie zalicza się osobników udomowionych, hodowlanych i żyjących w ogrodach zoologicznych.
Poniżej wymieniamy i opisujemy kilka przykładowych gatunków dzikich zwierząt.
Szerszeń azjatycki
Szerszeń azjatycki / fot. ATSUO FUJIMARU, MINDEN PICTURES/NATIONAL-GEOGRAPHIC.COM
Wiele osób w ogóle nie utożsamia owadów ze zwierzętami, a to błąd. Ta gromada jest reprezentowana przez ogromną ilość gatunków. Jednym z nich jest szerszeń azjatycki.
To największy przedstawiciel rodziny osowatych. Występuje w Chinach, Azji Południowo-Wschodniej i Indiach, ale od 2004 roku pojawia się też w południowo-zachodniej części Europy. Z roku na rok zwiększa swój zasięg występowania w Europie.
To niezwykle agresywny owad, wyposażony w silną neurotoksynę. Dla osób z alergią na jad owadów jego użądlenie jest zabójcze.
Szakal złocisty
Drapieżny ssak z rodziny psowatych występuje w południowo-wschodniej Europie i południowej części Azji. To największy ze wszystkich szakali. Charakteryzuje się krótkim, szorstkim futrem o jasnożółtej lub złocistej maści. Osiąga do 130 cm długości i wysokość w kłębie do 50 cm.
Jaguar amerykański
Jaguar amerykański / fot. Getty Images
Drapieżnik z rodziny kotowatych, zaliczany do wielkich kotów. Występuje na terenie od południowego zachodu USA, aż do północnej Argentyny. Charakteryzuje się mocną budową i cętkowanym futrem. Pod względem rozmiarów, jaguar ustępuje tylko lwu i tygrysowi.
Baribal
Baribal / fot. Getty Images
Baribal, czyli niedźwiedź czarny, występuje w leśnych i górzystych terenach Ameryki Północnej. Jego masywne ciało osiąga do 200 cm długości. Dorosły samiec może ważyć nawet 400 kg. To jeden z najbardziej agresywnych przedstawicieli swojego rodzaju.
Renifer tundrowy
Renifer tundrowy (karibu) / fot. Joel Sartore
Ten przedstawiciel rodziny jeleniowatych zamieszkuje obszar arktycznej tundry i lasotundry w Ameryce Północnej i Eurazji. Renifer osiąga do 230 cm długości, do 120 cm wysokości w kłębie i masę do 230 kg.
Jakie dzikie zwierzęta występują w Polsce?
Polska przyroda często pozostaje niedoceniana. Niesłusznie, bo jest naprawdę piękna, fascynująca i różnorodna. Te epitety nie dotyczą wyłącznie flory, ale także przedstawicieli fauny. W stanie dzikim, w Polsce występuje ogromna reprezentacja gatunkowa bezkręgowców i wszystkie gromady kręgowców.
Bezżuchwowce są reprezentowane choćby przez minoga rzecznego. Gatunek pasożytniczy spotykany w Wiśle charakteryzuje się wężowatym ciałem, którego długość dochodzi do 50 cm. Grzbiet i boki mają szaroniebieski lub szarozielony kolor, brzuch jest srebrzystobiały. W stadium larwalnym żywi się szczątkami roślin. Dorosłe osobniki prowadzą pasożytniczy tryb życia. Ich pokarmem są płyny i mięso ryb.
Kolejnymi wodnymi przedstawicielami polskiej fauny są ryby. W naszym kraju żyje ponad 120 gatunków ryb, z czego ok. 70 proc. stanowią gatunki słodkowodne. Należy podkreślić, że 35 proc. ogółu stanowią gatunki obce. Przykładem ryby uznanej za rodzimą jest choćby szczupak pospolity. Osiąga do 150 cm długości i wagę do 10 kg, przy czym warto podkreślić, że rekordowe osobniki mogą ważyć nawet 35 kg. Ma spłaszczone, opływowe ciało i wydłużoną głowę z szerokim pyskiem. To gatunek drapieżny, stanowiskowy, który atakuje przepływające w pobliżu ryby.
Ryś euroazjatycki / fot. Joel Sartore
Szczególnie interesujące są żyjące w Polsce dzikie ssaki. Ta gromada jest reprezentowana przez niewiele ponad 100 gatunków. Większość to zwierzęta rzadko spotykane. Do najrzadszych i jednocześnie najbardziej tajemniczych należy ryś euroazjatycki – wspaniały przedstawiciel rodziny kotowatych. Jeden z największych europejskich drapieżników w Polsce występuje w dwóch populacjach: nizinnej (północno-wschodnia część kraju) i karpackiej (Karpaty Wschodnie i Zachodnie, Pogórze Karpackie). Długość ciała tego drapieżnika dochodzi do 150 cm, a wysokość w kłębie – do 75 cm. Charakterystyczne są tworzone przez sierść bokobrody i kryza na szyi i spodzie głowy. Ofiarą rysi padają sarny, ptaki, gryzonie i sporadycznie młode jelenie.
Najmniej licznie reprezentowaną gromadą kręgowców w Polsce są gady. W naszym kraju żyje tylko 9 gatunków tych dzikich zwierząt. Jednym z nich jest żółw błotny. Charakteryzuje się oliwkowo-brązowym ubarwieniem. Jego pancerz pokrywają regularne tarcze. Osiąga do 19 cm długości. Poluje wyłącznie pod wodą, głównie na owady, kijanki, małe ryby i płazy.
Skoro o płazach mowa, ta gromada jest reprezentowana w Polsce przez 18 gatunków. Jednym z najbardziej charakterystycznych jest salamandra plamista. Osiąga 10–24 cm długości, ma walcowate, krępe ciało o ciemnym ubarwieniu, z którym kontrastują żółte lub pomarańczowe plamy. Żywi się głównie nagimi ślimakami i skąposzczetami.
Bocian biały / fot. Getty Images
Ptaki są w Polsce reprezentowane przez 473 gatunki. Jednym z najbardziej charakterystycznych jest bocian biały. Charakteryzuje się białym upierzeniem z czarnymi piórami na skrzydłach. Dorosły osobnik może osiągać do 115 cm długości i do 215 cm rozpiętości skrzydeł. To mięsożerca, polujący na owady, ryby, gady, płazy, małe ptaki i drobne ssaki.
