Gdzie znajdują się czynne wulkany w Europie?
Czynne wulkany w Europie oczywiście istnieją – jest ich kilkanaście, choć specjaliści spierają się o ich dokładną liczbę. Ale w takim razie gdzie są wulkany, skoro na co dzień się o nich nie mówi? Większość z nich znajduje się na Islandii, na której małe erupcje nie należą do rzadkości. Islandia obfituje w wulkany, choć geologicznie nie jest ona częścią Europy, a wyspą oceaniczną.
Z pewnością wielu z nas pamięta erupcję islandzkiego wulkanu Eyjafjöell – pył po tym zdarzeniu unosił się w całej Europie, co dobitnie pokazało, jak globalne skutki ma wybuch, mający miejsce kilka tysięcy kilometrów dalej.
Na kontynencie największe nagromadzenie wulkanów notuje się w okolicach basenu Morza Śródziemnego.
Czynne wulkany w Europie: Etna
Etna to największy wulkan w Europie. Jego wysokość sięga 3 323 m n.p.m. i jest on ulokowany na wschodnim wybrzeżu Sycylii. Ma ponad 270 kraterów bocznych. Na jego wschodniej ścianie znajduje się rozpadlina Valle del Bove o stromych ścianach i głębokości około 1000 metrów. Na wysokości 2942 metrów ulokowane jest natomiast obserwatorium wulkanologiczne.
Jeśli chodzi o czynne wulkany, Etna należy do kategorii wyjątkowo aktywnych. Dotąd wybuchała ponad 200 razy (ostatni raz w 2009 roku – stan na 2020 rok). Najsilniejszy wybuch zanotowano w 1669 roku – wówczas spowodowało to zniszczenie Katanii.
Dolne stoki wulkanu są gęsto zaludnione, a więc stanowi to potencjalne niebezpieczeństwo dla lokalnej społeczności i turystów.
Czynne wulkany w Europie: Katla
Katla to czynny wulkan, który znajduje się w południowej części Islandii, a konkretnie na lodowcu Mýrdalsjökull. Jego krater ma powierzchnię 10 km². Jest to najbardziej na południe wysunięty wulkan na wyspie.
To jeden z najbardziej znanych wulkanów na Islandii i bynajmniej nie jest to coś pozytywnego. Słynie bowiem z wybuchów o dużej gwałtowności. W przeszłości bomby wulkaniczne pochodzące z Katla docierały aż po Reykjavik.
Ostatnia erupcja wspomnianego wulkanu miała miejsce w 1918 roku. Eksperci są zgodni co do tego, że w najbliższym czasie należy spodziewać się kolejnej eksplozji – ta teza wynika z analogii z sąsiadującym wulkanem Eyjafjöll, a więc tym, którego pył wulkaniczny zatrzymał kilka lat temu linie powietrzne nad Europą. Ilekroć „sąsiad” wybuchał, to samo działo się z Katla.
Poza tym pod względem geologicznym (m.in. skład lawy) oba te wulkany są do siebie bardzo podobne, a systemy magmowe obu wulkanów na głębokości 6 km są od siebie oddalone o mniej niż 20 km.
Czynne wulkany w Europie: Wezuwiusz
Wezuwiusz to wulkan bardzo rozpowszechniony w kulturze popularnej, ze względu na historyczne wydarzenia, których był głównym bohaterem. Ten położony we Włoszech, nad Zatoką Neapolitańską, wulkan przyczynił się do zniszczenia Pompejów, Herkulanum i Stabie w 79 roku naszej ery. Wyjątkowo silny wybuch doprowadził wówczas do zalania materiałem piroklastycznym Herkulanum i Stabii, natomiast Pompeje zostały przykryte warstwą pumeksu.
Kolejne duże erupcje miały miejsce w latach: 1631, 1794, 1872, 1906 oraz 1944. W sumie do tej pory budził się 84 razy. To między innymi ze względu na przeszłe wydarzenia, a także ze względu na fakt dużej aktywności, Wezuwiusz zaliczany jest do grupy najniebezpieczniejszych wulkanów świata.
Ten aktywny europejski wulkan lądowy wznosi się na wysokość 1277 metrów. Jego krater ma średnicę 700 metrów, a głębokość wynosi 30 metrów.
Niektóre aktywne wulkany w Europie odróżniają się od innych i Wezuwiusz z pewnością należy do tej grupy „odmieńców”. Jest to wulkan mieszany, a więc podczas erupcji wyrzuca nie tylko lawę, ale także materiały piroklastyczne, takie jak bomby wulkaniczne, popioły czy lapille.
Czynne wulkany w Europie: Marsili
Marsili to podwodna góra na Morzu Tyrreńskim nieopodal Neapolu. Wierzchołek wulkanu znajduje się 450 m pod powierzchnią wody. Co ciekawe, eksperci przez wiele dziesięcioleci nie mieli pojęcia o jego istnieniu – został on odkryty dopiero w latach 50. XX wieku.
Jest to czynny wulkan, którego prawdopodobieństwo wybuchu trudno określić ze względu na fakt, że nic nie wiadomo o jego historii erupcyjnej sprzed odkrycia. Szacuje się jednak, że może on wybuchnąć w każdej chwili, ponieważ mniej więcej od 2011 roku wykazuje on wzmożoną aktywność.
Gdyby spełnił się najgorszy scenariusz włoskiego Narodowego Instytutu Geofizyki i Wulkanologii, lawa wywołałaby fale tsunami, uderzające w wybrzeża Kampanii, Kalabrii i Sycylii.
Czynne wulkany w Europie: Stromboli
Stromboli to wulkan, który można podziwiać na Morzu Tyrreńskim we Włoszech. Nadwodna część stanowi wyspę Stromboli (jedną z archipelagu Wysp Liparyjskich), często odwiedzaną przez turystów. Na zboczach krateru mieszkańcy uprawiają winorośl. Co ciekawe, nad kraterem cały czas unosi się chmura dymu, co robi niesamowite wrażenie.
Wulkan wznosi się na wysokość 926 metrów nad poziom morza, zaś wulkaniczna wyspa ma powierzchnię 12,6 km². Należy on do grupy stratowulkanuów – budują go andezyty, bazalty i ryolity.
Ostatnią pełną erupcję zanotowano 1993 roku, a 10 lat później sama tylko lawa osunęła się do morza, wywołując niewielkie, lokalne tsunami.
Czynne wulkany w Europie a bezpieczeństwo
Czynne wulkany budzą niepokój wśród mieszkańców nie tylko terenów zagrożonych bezpośrednio, ale także wśród ludzi zamieszkujących obszary oddalone o kilka lub kilkanaście tysięcy kilometrów. Wulkany Europy, choć nie są zaliczane do superwulkanów, bywają niebezpieczne, a ich aktywność może powodować zniszczenia.
Dlatego tak dużą rolę odkrywają systemy monitoringu i reagowania na aktywność wulkaniczną, które obejmują w Europie między innymi:
- system monitorowania GPS stożków wulkanicznych,
- monitorowanie za pomocą stacji sejsmicznych,
- działające Centra Ostrzegania o Pyłach Wulkanicznych,
- dane z satelitów Envisat, Metop, EOS-Aura, Aqua.
W razie wystąpienia zagrożenia, służby danego kraju natychmiast reagują na zagrożenie i wdrażają odpowiednie procedury.
