Ponad 4400 lat temu, na terenach obecnego południowo-zachodniego Iranu oraz górskiej prowincji Lurestan, powstało starożytne państwo Elam. Był to bogaty i silny kraj, ale niewiele wiadomo o jego historii ze względu na znikome źródła. A także dlatego, że niektóre ważne dokumenty zostały zapisane pismem linearnym, którego do tej pory nikomu nie udało się rozszyfrować. Po raz pierwszy odkryto je w trakcie wykopalisk w Suzie (najważniejszym mieście Elamu) w 1903 roku.

Czy udało się w końcu odszyfrować starożytne pismo linearne?

Międzynarodowy zespół naukowców postanowił ponownie przeanalizować znaki pisma linearnego Elamitów. W badaniach wykorzystano osiem srebrnych pucharów, na których widniały inskrypcje w języku elamickim. Badacze po raz pierwszy w historii opisali i omówili m.in. fonologię i poszczególne zasady tego starożytnego pisma. Uczeni twierdzą, że przetłumaczyli większość znaków i rozszyfrowali niektóre zdania.

Jedno, które pojawia się w artykule, odnosi się do elamickiego władcy. Uczeni uważają, że pewna inskrypcja nawiązuje do Kutika-Inszuszinaka. Był to starożytny król Elamu, dwunasty i ostatni przedstawiciel dynastii z Awan (dziś jest to wieś w Armenii). Władca panował w drugiej połowie XXIII w. p.n.e. Tłumaczenie, które przedstawili naukowcy, brzmi następująco: „Kutik-Inszuszinak, król Awanu, bóg Insušinak go kocha”. Naukowcy twierdzą, że w dalszej części tekstu czytamy, że każdy, kto zbuntuje się przeciwko swojemu władcy, zostanie „zniszczony”.

Część naukowców podaje w wątpliwość najnowszą analizę

Tłumaczenie i analiza tekstu została opublikowana na łamach niemieckiego czasopisma naukowego „Zeitschrift für Assyriologie und Vorderasiatische Archäologie”. Naukowcy poinformowali, że w kolejnych publikacjach mają zamiar przedstawić kolejne fragmenty przetłumaczonych tekstów.

Naukowcy opierali się na powszechnym przypuszczeniu, że sylabariusz pisma linearnego wywodzi się z pisma protoelamickiego. To najstarszy znany system pisma, który kiedykolwiek był używany na terenie dzisiejszego Iranu. Niektórzy historycy twierdzą, że pismo to wytworzyło się z wczesnego pisma klinowego. Jednak ten system również nie został nigdy w całości odczytany, co budzi wątpliwości części naukowców co do metodologii.

Na ostateczny rezultat warto jeszcze poczekać

Jacob Dahl, profesor asyriologii z Uniwersytetu Oksfordzkiego w rozmowie z Live Science uważa, że wbrew przekonaniu autorów publikacji, rozszyfrowanie nie jest prawidłowe. Uczony podaje w wątpliwość artefakty, które zostały wykorzystane w analizie inskrypcji. Dahl twierdzi, że zostały one odnalezione na stanowisku archeologicznym z epoki brązu, a napisy wykazują cechy fałszerstwa. Sami autorzy w artykule odpierają podobne zarzuty.

Obecnie należy powstrzymać się przed hurraoptymizmem i poczekać na kolejne publikacje naukowców. A przede wszystkim na weryfikację odkrycia przez środowisko naukowe. Być może jesteśmy na dobrej drodze, by mówić o przełomie w badaniach nad starożytnym Elamem. Co ważne, linearne pismo Elamitów to nie jedyne pismo, które wciąż czeka na odszyfrowanie. Wciąż jeszcze istnieją nieodczytane systemy pisma, o czym pisaliśmy na łamach National Geographic. To między innymi:

  • Rongorongo,
  • zapisy na dysku z Fajstos,
  • języki tocharskie,
  • pismo cywilizacji Doliny Indusu,
  • kipu,
  • Manuskrypt Wojnicza,

Źródło: „Zeitschrift für Assyriologie und Vorderasiatische Archäologie”.