Na świecie istnieje kilkadziesiąt milionów gatunków owadów. Stanowią ważną i elementarną część ziemskich ekosystemów. Jest to najbardziej zróżnicowana gatunkowo gromada zwierząt. Owady zapylają większość roślin użytkowych, oczyszczają ziemię z martwych resztek organicznych lub poprawiają strukturę gleb.
Owady są niezwykle pożyteczne dla ekosystemów
Znaczenie owadów w przyrodzie jest niezwykle pozytywne, choć nie można zapominać również o tych negatywnych aspektach. Niektóre insekty niszczą lasy, uprawy i ogrody, a inne przenoszą bardzo groźne choroby m.in. malarię, dengę lub boreliozę.
Niemniej jednak owady, głównie ze względu na swoje rozmiary, często postrzegane są jako niezbyt mądre i irytujące stworzenia, niebędące w stanie odczuwać żadnych emocji. Coraz więcej badań pokazuje, że takie myślenie może być błędne.
Czy owady potrafią odczuwać ból?
Częstym pytaniem o uczucia i emocje, jest pytanie o ból. Na początku warto zastanowić się, czym ból w ogóle jest. Według definicji Międzynarodowego Towarzystwa Badania Bólu jest to „subiektywnie przykre i negatywne wrażenie zmysłowe i emocjonalne, powstające pod wypływem bodźców, które uszkadzają tkankę lub zagrażają jej uszkodzeniem”.
Receptorami bólu są nocyceptory. To receptory bólowe, które reagują na bodźce uszkadzające tkanki. Właśnie one wywołują wszelkiego rodzaju mechanizmy obronne, m.in. odruchy bezwarunkowe. Intensywność bólu jest regulowana przez układ przeciwbólowy, którego działanie polega na ograniczeniu impulsów bólowych, docierających do mózgu.
Czy w takim razie owady potrafią odczuwać cierpienie fizyczne i posiadają takie receptory bólu? Jeżeli tak, to w jaki sposób? Badania z ostatnich lat wykazały, że wiele gatunków owadów odpowiednio reagują na potencjalne niebezpieczeństwo, które może wyrządzić im krzywdę.
Muszka owocowa odczuwa ból po stracie odnóży
W 2019 roku przeprowadzono kompleksowe badania na dobrze znanych muszkach owocowych (Drosophila melanogaster). Okazało się, że insekty te wykazywały objawy przewlekłego bólu po usunięciu członu jednego odnóża. Co więcej, badacze odkryli, że po jej regeneracji, przeciwległe odnóże stało się nadwrażliwe na wszelkie bodźce.
Autorzy najnowszych badań opublikowanych w czasopiśmie naukowym „Proceedings of the Royal Society B” postanowili dokładniej przyjrzeć się dowodom na to, czy owady odczuwają ból. Prof. Matilda Gibbons wyjaśnia, że jej zespół chciał sprawdzić, czy owady posiadają mechanizmy nerwowe, które uświadamiają im ból i zagrożenie z nim związane.
„Jest bardzo dużo dowodów, że owady odczuwają ból zupełnie jak ludzie”
Uczeni twierdzą, że jest dużo behawioralnych dowodów na to, że owady odczuwają ból zupełnie tak samo, jak ludzie. Co więcej, mają w mózgu neurony, które przetwarzają informacje i wywołują reakcję obronną przed potencjalnym niebezpieczeństwem. Prof. Gibbons podaje za przykład m.in. zawisaka tytoniowego. Owad ten nie dość, że odczuwa ból, to dodatkowo na swój sposób „pielęgnuje” zranione miejsca.
– Sądzimy, że ośrodkowy układ nerwowy owadów jest skonstruowany tak, że potrafią odczuwać ból. Istnieje szereg dowodów, które to potwierdzają – piszą w artykule naukowcy. Naukowcy podkreślają, że taka perspektywa stawia dodatkowe pytania o etyczność dalszych badań nad emocjonalnością insektów.
