W 2017 roku grupa szabrowników włamała się do jednego z domów w tureckiej wsi Başbük, która leży w południowo-wschodniej Turcji. Rabusie musieli doskonale wiedzieć, że pod budynkiem znajduje się podziemna komnata. Wycięli otwór w podłodze i już zamierzali wejść do wnętrza starożytnego kompleksu. Na szczęście na miejsce szybko przyjechała policja i zapobiegła kradzieży.

We wnętrzu sekretnej komnaty odnaleziono malowidła z IX wieku p.n.e.

Strach pomyśleć, co mogłoby się stać, gdyby złodzieje rozpoczęli plądrowanie obiektu. Konstrukcja ta jest bowiem bardzo niestabilna i mogliby uszkodzić większość cennych dzieł sztuki, które znajdują się w jej wnętrzu (nie mówiąc o tych, które przestępcy by sobie przywłaszczyli). Rok po tym zdarzeniu, grupa archeologów rozpoczęła prace badawcze w tym miejscu.

We wnętrzu pomieszczenia, które ma ok. 30 metrów długości, znajdowały się bardzo rzadko spotykane malowidła naskalne. Uczeni datują je na IX wiek p.n.e. Jedno z nich przedstawia procesję bóstw, które czczono w imperium asyryjskim. Naukowcy twierdzą, że to dowód na to, jak silnie nowoasyryjska kultura wpływała na terytorium Anatolii (dzisiejszą Turcję).

Rysunki naskalne pokazują integrację imperium asyryjskiego z Anatolią

– Kiedy imperium asyryjskie sprawowało władzę w południowo-wschodniej Anatolii, gubernatorzy, aby dać wyraz swojej władzy, przedstawiali ją poprzez sztukę – twierdzi autor badania Selim Ferruh Adali, profesor historii z Uniwersytetu w Ankarze.

Autorzy badań zwracają uwagę na bardzo ciekawy fakt. Rysunki naskalne z sekretnej, podziemnej jaskini nie są tylko przykładem wyrafinowanej sztuki z tamtego okresu. Pokazują również, jak ówczesne kultury integrowały się wzajemnie. Chociaż styl jest wyraźnie asyryjski, to widoczne są elementy lokalne. Bóstwa np. mają imiona aramejskie.

Malowidło naskalne przedstawia bóstwa asyryjskie i lokalne

– Te obrazy pokazują, jak we wczesnym okresie nowoasyryjskim wyglądały relacje pomiędzy Asyryjczykami a Aramejczykami – mówi prof. Adali. Według naukowca komnata w Başbük jest niezwykłym przykładem na to, jak imperialna władza potrafiła wejść w symbiozę z lokalną społecznością, nie niszcząc przy okazji jej dziedzictwa. Badacze zwracają uwagę na to, że asyryjska sztuka dworska miała wpływ na małe wioski i miasteczka.

Główne malowidło przedstawia osiem bóstw. Największa postać ma ponad metr wysokości. Uczeni twierdzą, że widać tam boga księżyca Sîn, boga burz Hadad i bogini Atargatis. Cała trójka wywodzi się z lokalnych wierzeń. Wokół przedstawione są symbole z kultury asyryjskiej, które mają znaczenie religijne.

– Wcześniejsze znaleziska z tego okresu nie wskazywały na integrację kultury anatolijskiej z asyryjską. Kiedy pierwszy raz zobaczyłem te rysunki, zadrżałem z wrażenia – mówił prof. Adali. Badacz dodaje, że ich odkrycie ma niezwykle duże znaczenie historyczne.

Komnata prawdopodobnie była czymś w rodzaju świątyni kultu płodności

Cztery bóstwa nie zostały jeszcze zidentyfikowane, ale zdaniem profesora, grota może być kompleksem „kultu płodności” bóstw asyryjskich i aramejskich.

To, co jest prawdopodobnie najważniejsze w tym odkryciu, to fakt, że malowideł nie stworzyli artyści imperium. Naukowcy sugerują, że rysunki powstały dzięki pracy lokalnych twórców, którzy poddani byli ówczesnym władzom. W ten sposób adaptowali elementy swojego folkloru.

Autorzy badań mają nadzieję, że wkrótce uda im się odnaleźć więcej podobnych skarbów historii. Wciąż nie zbadano większości pokaźnej komnaty.

Jak wyglądało imperium Asyryjczyków?

Asyria była starożytnym państwem semickim, które istniało od drugiej połowy III tysiąclecia p.n.e. do pierwszej połowy I tysiąclecia p.n.e. Jej granice obejmowały dzisiejszą Syrię, północny Irak, zachodni Iran i południową Turcję, a w przeszłości północną Mezopotamię. Wyróżnia się trzy okresy istnienia imperium asyryjskiego: 

  • staroasyryjski – 2025–1750 p.n.e.,
  • średnioasyryjski – 1375–935 p.n.e.,
  • nowoasyryjski – 934–612 p.n.e.

W okresie nowoasyryjskim państwo była znaczącą potęgą w regionie. Osiągnęła ją za panowania Sargona II. Kraj charakteryzowała niezwykle nowoczesna i majestatyczna architektura, jak na ówczesne czasy. Rządy Asyryjczyków uważane są za niezwykle despotyczne i okrutne. To za ich panowania zniszczono słynny Babilon. 

Źródło: Antiquity.