Aby odpowiedzieć na to pytanie, naukowcy postanowili poszukać miejsca pochodzenia ptaszników, których historia sięga ponad 100 milionów lat wstecz. Na podstawie molekularnych wskazówek z istniejących baz danych transkryptomów pająków (czyli części genomu kodującej białka) stworzyli drzewo genealogiczne ptasznikowatych.
Po utworzeniu drzewa zmapowali je na osi czasu zawierającej informacje o pochodzeniu znanych skamieniałości tych pająków. To pozwoliło oszacować, kiedy i gdzie pierwotnie pojawiły się ptaszniki oraz kiedy i w jakich kierunkach się rozpierzchły.
Naukowcy odkryli, że ptasznikowate pojawiły się po raz pierwszy w okresie kredy na terenach dzisiejszych Ameryk. Kreda to okres geologiczny trwający około 80 milionów lat, który przypada na czas od 145 do 66 mln lat temu. W tamtym czasie obie obecne Ameryki były częścią masywnego superkontynentu nazwanego Gondwana.
Dzięki temu prehistoryczni krewni dzisiejszych ptaszników nie musieli pokonywać mórz i oceanów. Prawdopodobnie rozprzestrzenili się na terenie połączonych mas lądowych, stopniowo podróżując do Afryki, Australii i Indii. W wyniku rozpadu ówczesnych superkontynentów, ich kolizji i ponownych połączeń, pająki mogły dotrzeć też na teren dzisiejszej Azji – uważają naukowcy, których badania zostały opublikowane w czasopiśmie PeerJ.
Co ciekawe, istnieją tylko dwie skamieniałości ptaszników. Obie zachowane w bursztynie. Jedna pochodzi z Meksyku i liczy ok. 16 milionów lat, a druga pochodzi z Mjanmy i ma ok. 100 milionów lat - podają autorzy badania. Ponieważ skamieniałości ptaszników są tak rzadkie, do swojej analizy naukowcy musieli zebrać również dane dotyczące pokrewnych grup pajęczaków, które obejmują ptaszniki i inne duże pająki żyjące w ziemi i które są lepiej reprezentowane w zapisie kopalnym.
Po skonstruowaniu drzewa genealogicznego ptasznikowatych z danych transkryptomowych, reprezentujących 29 gatunków ptaszników i 18 innych pajęczaków, naukowcy dokonali kalibracji czasowej, używając danych ze skamieniałości. Umożliwiło im to ustalenie, kiedy przodkowie współczesnych ptaszników rozprzestrzenili się po świecie.
Zgodnie z tak powstałą osią czasu, ptaszniki pojawiły się po raz pierwszy w obu Amerykach około 120 milionów lat temu. W Afryce ptaszniki pojawiły się około 112-108 milionów lat temu, a około 108 milionów lat temu pojawiły się na terenach dzisiejszych Indii. Między 95 a 84 mln lat temu Indie oddzieliły się od Madagaskaru i skierowały w stronę Azji. To zderzenie (również trwające kilkadziesiąt mln lat) sprowadziło ptaszniki na kontynent azjatycki.
Jednak zanim pająki opanowały Azję, doszło do podziału w obrębie gatunku zamieszkującego tereny dzisiejszych Indii. Pajęczaki rozdzieliły się na dwie linie o różnych stylach życia. Jedna grupa ptaszników przeważnie zamieszkiwała drzewa, a druga preferowała życie w norkach. Obie linie ostatecznie rozprzestrzeniły się na Azję, ale grupa nadrzewna (Ornithoctoninae) przeszła na „nowy ląd” 20 milionów lat po tym, jak zrobili to ich kuzyni – ustalili naukowcy.
Historia tego światowego podboju oznacza, że ptaszniki są zdolne dobrze przystosowywać się do nowych siedlisk i robią to skuteczniej, niż dotychczas sądzono.
– Wcześniej nie uważaliśmy, że ptaszniki dobrze się przystosowują. Chociaż dryf kontynentów z pewnością odegrał swoją rolę w ich historii, dwa azjatyckie wydarzenia kolonizacyjne zachęcają nas do ponownego rozważenia tej narracji – mówi główna autorka badań, Saoirse Foley, biolog ewolucyjna z Carnegie Mellon University w Pittsburghu.
