National Geographic Numer Specjalny 3/22

Historia Wysp Brytyjskich jest jedną z najbarwniejszych na świecie. Choć istnieją kultury znacznie starsze, niewiele z nich kształtowało się z porównywalną dramaturgią, a jeszcze mniej ma równie rozległe dziedzictwo, którego globalny wpływ jest spuścizną po gigantycznym imperium, rozciągającym się na niemal jedną czwartą powierzchni Ziemi.

Od najdawniejszych czasów losy Wysp Brytyjskich kształtowały dwa oddziałujące na siebie czynniki. Pierwszym z nich są odrębne, a jednak bardzo ściśle ze sobą powiązane historie Walii, Szkocji, Anglii i Irlandii. Drugim jest fakt, że historia tego regionu miała jednak głównego bohatera, a mianowicie Anglię. Jej dominacja trwała przez co najmniej 1000 lat. Inwazje, kosztowne wojny i konflikty wewnętrzne, podobnie jak dramatyczne wstrząsy religijne długo wprowadzały na jej ziemiach zamęt, ale w końcu Anglia stała się jedną z najbardziej stabilnych i zamożnych krain na Ziemi.

Atlas Imperium Brytyjskiego podzielony jest na osiem rozdziałów. Pierwsze trzy dotyczą dłuższych okresów, poczynając od prehistorii. Kolejne dwa poświęcono Tudorom i Stuartom. Potem następują dwa rozdziały wypełnione opisami wydarzeń, które przygotowały grunt dla ekspansji Wielkiej Brytanii w szerokim świecie. Ostatni rozdział, ponownie zakorzeniony w wojennej traumie, prowadzi nas do czasów współczesnych.

Każdą z tych części otwiera zarys narracyjny, któremu towarzyszy linia czasu. Sekcje następujące po nich składają się z samodzielnych części, w których omówiono najważniejsze aspekty danego okresu. Dotyczą one konkretnych postaci, takich jak władcy i wybitni artyści, lub tematów bardziej ogólnych, np. roli Wielkiej Brytanii w handlu niewolnikami, masowej emigracji w XIX w. czy powodów utraty kolonii amerykańskich. Często tematy te są rozwijane w kilku rozdziałach. Inne podrozdziały poświęcone są fizycznym pomnikom przeszłości Wielkiej Brytanii, takim jak Wielka Karta Swobód, Stonehenge czy Tower of London.

Niniejszy numer specjalny musi z konieczności w sposób skrótowy przedstawić ogromne bogactwo godnych uwagi epizodów w historii Wielkiej Brytanii i Irlandii. Gdyby miejsce na to pozwoliło, omówilibyśmy jeszcze wiele innych wydarzeń, niezliczoną liczbę postaci, podjęlibyśmy więcej tematów i zamieścili więcej analiz. To jednak jeden z uroków brytyjskiego świata: jest on niezwykle bogaty, różnorodny i prowokujący do sporów.

Przedstawienie i rozstrzygnięcie każdego z nich wykracza poza ramy niniejszego wydania. Mamy jednak nadzieję, że zainspiruje ono czytelników do pogłębienia wiedzy o ludziach i wydarzeniach, które ukształtowały zarówno Wyspy Brytyjskie, jak i – na dobre i na złe – większą część świata, w którym wszyscy żyjemy.