O tym, jak i kiedy powstały Stany Zjednoczone uczą się dzieci w szkołach na całym świecie. To kwestia nie tylko obecnej silnej pozycji amerykańskiego mocarstw na międzynarodowej arenie politycznej i kulturalnej. Historia powstania USA zawiera w sobie elementy historii wielu europejskich krajów.

Jak powstały USA? Historia Stanów Zjednoczonych – jednego z najmłodszych narodów na świecie – może i nie jest tak długa, jak w przypadku europejskich krajów, ale nie brakuje w niej dramaturgii i przełomowych wydarzeń.

Historia powstania USA

Wiele osób upraszcza historię powstania Stanów Zjednoczonych, wychodząc od odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba. Nie było to jednak jednoznaczne ani z założeniem nowego kraju, ani z pojawieniem się pierwszych ludzi na nieznanym do tej pory Europejczykom lądzie.

Pierwsi mieszkańcy pojawili się tam około 20 000 do 35 000 lat wcześniej. Migranci dostali się z Azji do Ameryki Północnej przez Cieśninę Beringa. Do pojawienia się kolonizatorów rdzenni Amerykanie rozprzestrzenili się i zajęli wszystkie części Nowego Świata.

Anglicy przybili do Jamestown w Wirginii w 1607 r. Ich relacje z rdzennymi mieszkańcami od początku były chłodne. Spór o kontrolę gruntów doprowadził nawet do serii wojen. Jednym z konfliktów zbrojnych w XVIII w. była wojna siedmioletnia (1756–1763). Wielka Brytania i Francja walczyły o wówczas dominację nad światem, dlatego uważa się, że był to pierwszy globalny konflikt.

Wojna siedmioletnia podwoiła brytyjski dług publiczny. Aby ustrzec się przed ewentualnym atakiem ze strony Francji, Brytyjczycy potrzebowali pieniędzy na stałe stacjonowanie garnizonu w koloniach powstałych wzdłuż wschodniego wybrzeża USA.

Budowa Jamestown. / fot. Mikroman6/Getty Images

Kiedy powstały Stany Zjednoczone?

Aby powstrzymać kolonistów anglo-amerykańskich przed osiedlaniem się na ziemiach przejętych od Francuzów po wojnie francusko-indyjskiej, brytyjski rząd 7 października 1763 r. wyznaczył tzw. linię proklamacyjną. Konflikt zbrojny z II połowy XVIII w. nastawił kolonie północnoamerykańskie przeciwko koloniom francuskim. Każda ze stron była wspomagana przez plemiona północnoamerykańskie.

Charles Townshend, minister skarbu, wprowadził nowe cła na kolonialny import szkła, ołowiu, farby, papieru i herbaty. Takie rozwiązanie miało pomóc w zebraniu środków na stacjonowanie wojsk brytyjskich wzdłuż zachodniej granicy. Seria ustaw doprowadziła do masakry bostońskiej w 1770 r. Wówczas wojska brytyjskie zastrzeliły pięciu mieszkańców Bostonu. Wprowadzone przez Townshenda cła zostały zniesione tego samego dnia. Zachowano jedynie podatek od herbaty – jako symbol supremacji parlamentu.

Protesty sprzyjały budowaniu kolonialnej jedności. Przyjezdni Europejczycy zaczęli zdawać sobie sprawę, że mają ze sobą więcej wspólnego niż z Brytyjczykami. Po uchyleniu niekorzystnych ustaw niezadowolenie wśród kolonizatorów zaczęło jednak słabnąć.

Bostońska herbatka

Względny spokój nie trwał długo. Kolejnym kluczowym wydarzeniem w historii Ameryki była bostońska herbatka w 1773 r. Mieszkańcy miasta sprzeciwili się polityce fiskalnej, wyrzucając skrzynie z herbatą ze statków do portu. Demonstracja jest uważana za jeden z pierwszych przejawów rewolucji amerykańskiej. W ramach kary Brytyjczycy odpowiedzieli serią sankcji. Do portu w Bostonie wpuszczano tylko żywność i drewno opałowe, dopóki nie zapłacono za utraconą herbatę. Nowe prawo jeszcze bardziej zjednoczyło kolonie i wzmocniło siły oporu.

Bostońska herbatka. / fot. Keith Lance/Getty Images

Deklaracja Niepodległości Stanów Zjednoczonych

Wiosną 1776 roku kolonia po kolonii szykowały swoich delegatów na Kongres Kontynentalny, aby głosowali za oddzieleniem się od panowania brytyjskiego. Deklaracja Niepodległości USA została napisana przez Thomasa Jeffersona, z pewną pomocą Benjamina Franklina i Johna Adamsa.

  • 2 lipca 1776 Kongres przegłosował deklarację niepodległości od Wielkiej Brytanii.
  • 4 lipca 1776 Kongres przegłosował przyjęcie Deklaracji Niepodległości, wyznaczając 4 lipca jako Dzień Niepodległości.

Początkowo terytorium USA stanowiło tzw. Trzynaście Kolonii we wschodniej części Ameryki Północnej. Odpowiadały one terenom późniejszych stanów New Hampshire, Massachusetts, Maine, Rhode Island, Connecticut, Nowy Jork, Vermont, New Jersey, Pensylwania, Delaware, Maryland, Wirginia i Wirginia Zachodnia, Kentucky, Karolina Północna i Południowa, Tennessee oraz Georgia.

Jak powstały USA?

Wojna o niepodległość początkowo nie przebiegała pomyślnie dla kolonizatorów. Szala zwycięstwa przechyliła się w ich stronę w 1777 r., kiedy Brytyjczycy zostali pokonani w bitwach pod Saratogą. Po tym zwycięstwie Francja dołączyła do kolonii w ich wojnie z Wielką Brytanią.

Walki zakończyły się w 1781 roku kapitulacją Brytyjczyków pod Yorktown w Wirginii. Na mocy traktatu paryskiego z 1783 r. Wielka Brytania uznała niepodległość kolonii amerykańskich. Nowy naród rozciągał się od Kanady na północy po Florydę na południu i na zachód do rzeki Missisipi.

Po uzyskaniu przez Stany Zjednoczone niepodległości ludzie zaczęli przenosić się w region między Appalachami a rzeką Missisipi. Pierwszymi stanami utworzonymi na zachód od Appalachów były Kentucky w 1792 r. i Tennessee w 1796 r. Większość mieszkańców Zachodu stanowili rolnicy. Transportowali swoje produkty rolne rzekami Ohio i Missisipi do Nowego Orleanu. Następnie eksportowano je poza granice kraju.

Początki Stanów Zjednoczonych

Przełom XVIII i XIX w. były okresem wielkiego rozwoju przemysłu w Stanach Zjednoczonych. Ważnym wydarzeniem było wynalezienie przez Eli Whitneya maszyny do oddzielania nasion od włókien bawełny. Doprowadziło to do znacznej ekspansji przemysłu włókienniczego i rozprzestrzenienia się uprawy bawełny w południowych stanach.

Kluczową częścią wzrostu gospodarczego Stanów Zjednoczonych w XIX wieku był rozwój coraz lepszych środków transportu. Towary musiały być transportowane z fabryk do gospodarstw i z gospodarstw do miast. Aby sprostać tej potrzebie, budowano nowe drogi i kanały. Pierwszy parowiec został zbudowany przez Roberta Fultona. Dziewiczy rejs po rzece Hudson odbył się w 1807 r. Na początku lat trzydziestych XIX wieku zbudowano pierwsze amerykańskie linie kolejowe.

Mapa USAMapa USA. / fot. Mikroman6/Getty Images

Wraz z rozwojem gospodarki następowała ekspansja terytorialna. W 1803 r. Amerykanie odkupili Luizjanę od Francuzów. W 1818 r. uzyskali Dakotę.

 Gdy Meksyk zyskał niepodległość w 1821 r., Amerykanie przejęli od niego Florydę. Meksykański rząd odmówił jednak sprzedaży USA kluczowych obszarów (Kalifornii i Teksasu). W odpowiedzi kongres USA uchwalił przyjęcie Teksasu jako 28. stanu w 1845 r. Tak zaczęła się wojna amerykańsko-meksykańska. Meksyk tę wojnę przegrał. Musiał sprzedać USA nie tylko terytorium Kalifornii i Teksasu, ale także Nowego Meksyku, Arizony, Utah, Wyoming i Kolorado. Dostał za to zaledwie 15 mln dolarów.

W 1846 r. Stany Zjednoczone uzyskały od Brytyjczyków Oregon. W 1867 r. kupiły od Rosji Alaskę za 7 mln dolarów.

Stany Zjednoczone osiągnęły swój obecny kształt dopiero w 1959 r. Wówczas Amerykanie formalnie włączyli do kraju dwa ostatnie stany: Alaskę i Hawaje.