"To świat, o którym nie masz pojęcia". Poznaj historie czternastu Czeczenów

Zariema jest dziewiatą żoną Balaudiego. Niedługo po rozwodzie z ósmą zobaczył ją w pracy. Remontował dach i omal nie spadł z drabiny, tak się zapatrzył. Przyjęła oświadczyny. Dopiero po ślubie dowiedziała się, że jest dziewiąta. Nie żałuje.
Mają trójkę dzieci oraz dorosłego syna Balaudiego z drugiego małżeństwa, który jest w Polsce, w ośrodku dla uchodźców w Lininie. Balaudi tęskni za wnukami, przed wieczorną modlitwą ogląda ich zdjęcia w starym telefonie. Ani on ani Zariema nigdy nie rozważali wyjazdu. Balaudi jest repatriantem z Kazachstanu, latami marzył o powrocie do ojczyzny, więc jak by mógł porzucić wyśnioną Czeczenię na rzecz obcej Europy? Dożyje i umrze w domu, syn- to co innego.

Prowadzi sklep spożywczy w wiosce Prigorodnoje. Obie wojny przeżył we własnym domu, postawionym tuż przy meczecie. Było to najbardziej niebezpieczne miejsce, gdyż Rosjanie bombardowali przede wszystkim meczety. Z żoną i czterema córkami podczas nalotów chowali się w piwnicy. Przetrwali. Interes kwitnie, wrótce zamierzają otworzyć lodziarnie.

Ma 15 lat, marzy o tym żeby zostać kierowcą. Świetnie prowadzi samochód, po krętych uliczkach górskiej wioski Ałhazurowo. Do Groznego nie jeździ - nie ma prawa jazdy, za młody. Wieczorami, kiedy zapada zmierzch ukradkiem przyjeżdża zobaczyć się z mamą. Po rozwodzie rodziców mieszka z ojcem, ale wciąż tęskni. 

Ma 48 lat. Trzy razy była zamężna. Nie ma dzieci. Nie ma marzeń. Zarabia na tynkowaniu domów. Brat, uważa że coś z nią nie tak. Kilkakrotnie zbierał starszyznę do czytania Koranu i wypędzenia szatana z ciała i umysłu siostry. Jego zdaniem nie pomogło.

Laila jest matką trójki dzieci. Po rozwodzie Mariam i Ahmed zostali z ojcem - takie jest prawo gór. Dziewięcioletnia Rayana, która pozostała przy matce tęskni za rodzeństwem. Widują się rzadko. Ojciec Rayany bił mamę, teraz bije druga żonę. Dzieci nie rusza – Alham dulillah  (Dzięki Bogu, arabski).

Loma nienawidzi ojca. Kiedy mama umarła, wychowywał go dziadek. Ojciec rozpoczął maraton ożenków. Żenił się, pił, bił, rozwodził i znów się żenił. U Czeczenów procedura nie jest skomplikowana. Nie muszą iść do urzędu stanu cywilnego, wystarczy ślub udzielony przez Imanna.  Rozwód – też pestka, trzy słowa, wypowiedziane w obecności Imanna: uwalniam tę kobietę. Więc ojciec uwalniał kolejne, Loma dorastał w domu kojącego dziadka. Przysiągł sobie, że swoje dzieci wychowa w miłości. Kiedy ożenił się z Sedą zaplanowali dużą rodzinę, co najmniej ośmioro dzieci. Loma zachorował na raka. Ma trzydzieści dwa lata i nie może mieć dzieci. Codziennie modli się do Allaha o dziecko. Chociażby jedno.

Rodzinna wioska Luizy o nazwie Walerik cudem ocalała. W ciągu dwóch wojen rosyjsko - czeczeńskich przewinęło się przez jej dom 127 uchodźców z rejonów objętych działaniami wojennymi. Razem gotowali, grali, chowali dzieci, żyli. 

Madina urodziła i wychowała pięć córek. Najstarszą wydała za mąż, trzy średnie grają na harmonii w zespole ludowym. Najmłodsza, Petimat, uczy się gry na bębnach. Jest niezwykle inteligentna. Madina twierdzi, że już teraz jej nie dorównuje.
- Jaką ładną czaple masz na koszulce!
- Mamo, to nie jest czapla tylko różowy flaming - odpiera Petimat.
Tak jest teraz, a co będzie potem? Na razie Madina odkłada pieniądze na bębny dla Petimat i szykuje posagi dla trzech pozostałych.

Maga jest egzotycznym ptakiem nielicznej groźnieńskiej bohemy.  Bransoletki na ręku, podarte jeansy, podstawowy angielski. Muzułmanin, ale niepraktykujący. Godzinami przesiaduje w Centrum Sztuki Współczesnej, ukrytym od władz pod szyldem Antyklubu. Gra z przyjaciółmi w monopol, rozwiązuje quizy, organizuje wernisaże nielicznych, czeczeńskich, awangardowych malarzy. W Groznym jest mu duszno, marzy o wyjeździe do Moskwy.

Mahomed mieszka wysoko w górach, ubranych w śnieżne czapki z warkoczami krystalicznie czystych strumyków. Na górskich stokach pasą się jego krowy, owce, barany. Mahomed zbiera leśne maliny, jego żona przyrządza z nich pyszne konfitury. Piecze domowy chleb, wyrabia ser Suluguni. W sklepie prawie nic nie kupują. Wszystko mają swoje. Siostra - uchodźczyni zaprosiła Mahomeda na miesiąc do Warszawy. Wytrzymał dwa tygodnie, przeprosił siostrę, uciekł do domu. Wzrusza ramionami: Jak wy tam żyjecie? Hałas, spaliny, zamęt – istny Armagedon.

Całe życie Pada budowała domy. Każdy kolejny był kopią poprzedniego, żadnych rewolucji architektonicznych. Budowała, sprzedawała, znów budowała. Zarzekała się, że tego ostatniego nie sprzeda: rozbuduje go bardzo, bardzo i ściągnie braci i siostry, którzy są na uchodźstwie w Europie. Znowu będą mieszkać razem, jak na czeczeńską rodzinę przystało.

18 kotów, 12 kur i tresowany kogut - to jej obecna rodzina. Nigdy nie wyszła za mąż, pomagała ojcu przy pszczołach, po jego śmierci przejęła pasiekę. Wojna wszystko zniszczyła. Uciekała z wioski Komsomolskoje z kózką Busaną, barankiem Turpal-Alim oraz kurą -Kopciuszkiem. Uratowała się w Inguszetii, zwierzęta zginęły. Długo je opłakiwała.
Po drugiej wojnie, przez 12 lat opiekowała się unieruchomioną matką. Opłakuje ją do dziś.
Rozmawia z kotami, przekomarza się z kogutem i dziękuje Allahowi za udane życie.

Sacyta od dwunastu lat szuka syna. Była 9 rano, pięciu chłopaków z wioski jechało samochodem osobowym do pracy. Zatrzymano ich na rondzie, wrzucono do “rafika” - i ślad po nich zaginął. Sacyta wierzy, że syn żyje. Regularnie pisze listy do wysokich urzędników, ale są wysoko, więc nie odpisują. Napisała do Trybunału w Strasburgu. W drodze na pocztę złamała nogę. Siedzi w łóżku z gipsem, ogląda telwizję i czeka na odpowiedź. 

Wiera jest Rosjanką. Urodzona w Groznym. Za czasów Związku Radzieckiego występowała w reprezentacji Czeczenii w lekkoatletyce. Potem przyszły dwie wojny. Straciła dach nad głową i miejsce w kadrze. Żartuje, że na starość dorobiła się stopnia majtka – ratownika na żeńskiej plaży miejskiej.