Afganistan: gdzie leży?

Gdzie jest Afganistan? Państwo leży w południowo-zachodniej Azji Środkowej. Nazwa „Afganistan” pojawiła się stosunkowo niedawno. Do początku XIX wieku kraj ten był znany jako Khorasan, co jest tłumaczone z języka środkowo-perskiego jako „wschód słońca”, „wschód” lub „ziemia wschodnia”

Afganistan graniczy z Pakistanem na południu i wschodzie, z Iranem na zachodzie, z Turkmenistanem, Uzbekistanem i Tadżykistanem na północy, z Chinami i Indiami na dalekim północnym wschodzie. Północno-wschodnia część Wyżyny Iranu, w tym wysokie pasma i doliny międzygórskie, to główny obszar, na jakim leży Afganistan. Historia tego państwa jest bardzo skomplikowana i ściśle związana ze strategicznym położeniem regionu.

Wschodnie regiony kraju obejmują wysokie masywne grzbiety Hindukuszu o wysokości ponad 4000–5000 m n.p.m. Tutaj, na granicy z Pakistanem, znajduje się najwyższy punkt kraju, góra Naushak (7485 m n.p.m.). W górnej warstwie gór, zwłaszcza na północnym wschodzie, występują zlodowacenia z różnymi rodzajami lodowców.

 

Afganistan: co warto wiedzieć?

Afganistan kojarzy nam się jedynie z wojną. Jednak rzeczywistość jest bardziej skomplikowana, a kraj ciekawszy niż mogłoby się nam wydawać.

Szacuje się, że w Afganistanie istnieje ponad 20 języków i 200 różnych dialektów. Zgodnie z obecną konstytucją językami urzędowymi w Afganistanie są paszto (afgański) i dari (perski-kabulski, dialekt afgański języka perskiego). Oprócz tego pięć innych języków (uzbecki, tadżycki, baluchi, nuristani i pasza) ma oficjalny status, ale tylko na tych obszarach, gdzie korzysta z nich większość ludności.

Ludność Afganistanu mieszka głównie na wsi. Do 2003 roku na wsi mieszkało ok. 77% populacji. W kraju jest ponad 22 tys. osad wiejskich („kari”). Według różnych szacunków od 2,6 miliona do 5 milionów Afgańczyków prowadzi koczowniczy i pół-nomadyczny tryb życia. W stolicy Afganistanu mieszka około 3 mln ludzi.

Zdecydowana większość ludności Afganistanu (80%) wyznaje islam. Sunnici to Pasztunowie i Uzbekowie, Turkmeni, Bałochowie, a także część Charaimaków i Tadżyków. Szyizm wyznaje ok. 19% mieszkańców kraju, w tym Hazaras, Kyzylbashi i Persowie, a także niektóre górzyste plemiona Pasztunów (Afghans-zazis) i część Teymurs. Po wyeliminowaniu reżimu talibskiego rola islamu została zminimalizowana, ale religia jest obecna w edukacji, sądownictwie oraz w dziedzinie stosunków rodzinnych i małżeńskich.

Afgańskie tradycje ograniczają rolę kobiet w życiu społeczno-politycznym społeczeństwa. Próby ich emancypacji w latach 20., 60. i 80. XX wieku okazały się nieskuteczne. Obecnie dziewczęta uczą się w szkołach i innych instytucjach edukacyjnych, kobiety pracują w różnych dziedzinach gospodarki, uczestniczą w życiu politycznym i tworzą organizacje publiczne. Jednak ogłoszona równość praw płci pozostaje w dużej mierze deklaracją.

Tradycyjne potrawy obejmują pilaw z mięsem lub warzywami, smażone mięso (kebab), produkty mączne (ashak lub manti) i świeże ciasta pieczone w tradycyjnych piecach tandoori. Znaczna część diety składa się z warzyw (pomidory, ziemniaki, groszek, marchew i ogórki). Większość populacji nie może sobie pozwolić na regularne spożywanie mięsa. Zielona lub czarna herbata, sfermentowane produkty mleczne, świeże i suszone owoce oraz orzechy są również częścią codziennej diety.

Chociaż społeczeństwo afgańskie składa się z wielu różnych grup etnicznych, niektóre elementy ich stylu życia mają wspólne cechy. Tak więc wśród Afgańczyków (Pasztunów) i innych ludów, zwłaszcza wśród mieszkańców obszarów wiejskich i górskich, powszechne są duże rodziny patriarchalne. Wśród zamożnych Afgańczyków poligamia nie jest niczym niezwykłym.