Kometa Madagaskaru

Ranking najdziwniejszych owadów otwiera „Kometa Madagaskaru” – jedna z największych ciem, należąca do rodzaju Argema. Rozpiętość jej skrzydeł sięga 15–18 cm, a długość liczona z ozdobnym „trenem” u samców – nawet 25 cm. W naturze motyle te występują w deszczowych lasach we wschodniej części Madagaskaru, ale można je hodować w lepidarium.

Gąsienice są wybredne, smakują im głównie aromatyczne liście weinmanii i roślin z rodziny mirtowatych. Po opuszczeniu kokonu (który jest ażurowy, dzięki czemu nie szkodzi mu woda deszczowa) motyle szybko szukają partnera, bo na przedłużenie gatunku muszą im wystarczyć zapasy zgromadzone w stadium gąsienicy.

Kometa Madagaskaru (Argema mittrei) / fot. Sylvain CORDIER/Gamma-Rapho via Getty Images

Ciekawostka: Dorosłe ćmy nie mają otworu gębowego i przez całe swoje fruwające życie (ok. tygodnia) nic nie jedzą. 

Nimfa stawowa

Tę pospolitą, niebiesko-czarną ważkę – nimfę stawową – można spotkać nad jeziorami i stawami Europy od końca kwietnia do września. Ma niewielkie rozmiary – długość mniej więcej 3 cm i skrzydła o rozpiętości nieco ponad 4 cm. Wyglądem bardzo przypomina łątki, które późną wiosną masowo wyrajają się nad wodami, tworząc zachwycające błękitne chmury.

Nimfa stawowa (Enallagma cyathigerum) / fot. Andrea Innocenti/REDA&CO/Universal Images Group via Getty Images

Ciekawostka: Mimo anielskiego wyglądu wszystkie ważki to drapieżniki. Polują zarówno z zasadzki, jak i w locie. 

Modliszki

Samice modliszki są znane głownie z niezwykłego apetytu na partnerów – często po kopulacji (a nawet zamiast niej) zjadają ich na przekąskę. Pewnie dlatego samce umieją całkiem dobrze latać, podczas gdy ich partnerki używają skrzydeł głownie do odstraszania agresorów. Modliszka ze zdjęcia zamieszkuje tereny na południe od Sahary i Madagaskar. Jest agresywna, potrafi upolować zdobycz sporo większą od siebie, nawet kręgowca.

Modliszki (Mantodea) / fot. Getty Images

Ciekawostka: Nauce jest znanych ponad 2000 gatunków modliszek. W Polsce występuje tylko jeden – modliszka zwyczajna.

Goliat

Goliaty (istnieje kilka gatunków) są uznawane za najcięższe owady. Rekord biją jednak nie dorosłe, ciekawie ubarwione egzemplarze, lecz ich larwy, żywiące się butwiejącym drewnem. Mogą dorastać nawet do ponad 15 cm długości i osiągać wagę 100 g. Dorosły chrząszcz przy długości 6–11 cm rzadko waży więcej niż 50 g. Nietrudno sobie wyobrazić, że spijanie kwiatowego nektaru czy wyjadanie pyłku sprawia mu spore kłopoty.

Zwykle poprzestaje więc na soku spływającym ze zranionych drzew albo przejrzałych owocach. Okazały róg na głowach samców służy głownie do zadawania szyku i odstraszania rywali. Samice mają głowę w kształcie klina, co bardziej się przydaje przy kopaniu korytarzy do składania jaj. Goliaty występują w tropikalnych lasach środkowej Afryki.

Goliat (Goliathus) / fot. Getty Images

Ciekawostka: W Polsce największy chrząszcz to jelonek rogacz (dorosłe osobniki mają do 6 cm długości). Jest rzadko spotykany i objęty ochroną. 

Patyczaki

Patyczaki zawdzięczają swą nazwę niesamowitemu wyglądowi. Ich odnóża są zakończone haczykami, które pozwalają im pewnie trzymać się roślin. Gdyby największe z patyczaków wyciągnąć „jak długie”, mogłyby mierzyć ponad 55 cm. Niektóre potrafią latać, choć zwykle polegają na swoim perfekcyjnym kamuflażu i w dzień pozostają nieruchome. Żerują nocą, odżywiają się głownie liśćmi, owocami i nektarem.

Patyczak rogaty (Medauroidea extradentata) / fot. Artur Widak/NurPhoto via Getty Images

Ciekawostka: Hodowane w suchych akwariach zwykle rozmnażają się partenogenetycznie – nie potrzebują samców do przedłużenia gatunku. 

Tarczówki

Po polsku zwą się tarczówkami lub pluskwiakami, ale angielska nazwa (robaki śmierdziele) zdradza całą prawdę. Owady te wydzielają cuchnącą substancję, która odstrasza napastników. Wśród pluskwiaków są troskliwi rodzice – opiekują się potomstwem, przy czym, co ciekawe, im większe składają jaja, tym krócej sprawują opiekę. Czyżby lepszy posag sankcjonował wcześniejsze pozbycie się dzieci z domu?

Tarczówki (Pentatomoidea) / fot. Getty Images

Ciekawostka: Ich narządy gębowe nadają się do wysyłania roślinnych soków, ale niektóre pluskwiaki nie gardzą owadami.

Straszyk olbrzymi 

Widoczny poniżej, podobny do liścia straszyk olbrzymi, występujący na Borneo i w Malezji, może osiągnąć nawet 15 cm długości (o ile jest samicą, bo samce są w przybliżeniu o połowę mniejsze). Jak na roślinożercę, jest stosunkowo agresywny – zwłaszcza samice mogą dotkliwie podrapać, jeśli nie posłuchamy ostrzegawczego syczenia.

Straszyk olbrzymi (Heteropteryx dilatata) / fot. Getty Images

Ciekawostka: Niektóre liśćce nie tylko perfekcyjnie udają rośliny, ale nawet potrafią delikatnie się poruszać w rytm podmuchów wiatru. 

Jętki 

Zmierzchowe wyloty jętek jednodniówek są bardzo widowiskowe, bo w krótkim czasie wzbija się z wody cała populacja tzw. subimagines (postaci „przeddorosłych”). Żyją bardzo krotko – tyle tylko, by zdążyć się rozmnożyć. Samce giną zaraz po trwającym około 10 sekund miłosnym zbliżeniu, zaś samice przed śmiercią, niczym miniaturowe bombowce, lecą w gorę rzeki (na odległość nawet 18 km), gdzie zrzucają do wody po 8–9 tys. jaj mających kształt dysku.

Jętki (Ephemeroptera) / fot. Getty Images

Ciekawostka: W Polsce jętka zupełnie wyginęła. Żeby zobaczyć chmarę tych owadów, trzeba się pofatygować na Węgry (w dorzecze Cisy). 

Mrówki miodne

Mrówki miodne to dosyć niejednorodna grupa. Wspólną cechą wszystkich określanych tą nazwą gatunków jest gromadzenie pożywienia (głownie roztworu cukrów) zamiast w plastrach – w wolach lub odwłokach niektórych robotnic. Zwykle do tego celu służą najmłodsze, bo ich wola są najbardziej rozciągliwe. Taka napełniona po brzegi mrówka nie może się oczywiście samodzielnie poruszać i najczęściej zwisa uczepiona stropu mrowiska, dopóki nie nadejdą ciężkie czasy i nie przyjdzie pora na wykorzystanie „żywej spiżarni”.

Mrówki miodne (Camponotus inflatus) / fot. Auscape/Universal Images Group via Getty Images

Ciekawostka: Mrówki miodne z rodzaju Melanophus to przysmak w Ameryce Południowej – zalecane jest prażenie ich przez 6 minut przed zjedzeniem. 

Księżycówka amerykańska

Nazwa – księżycówka amerykańska – jest adekwatna do wyglądu gąsienic tego motylego giganta z rodziny pawicowatych. Rozpiętość skrzydeł dorosłych samic przekracza 13 cm, tyle samo długości mogą osiągać żarłoczne larwy. Poza widowiskowym żółtozielonym ubrankiem (tak wyglądają w ostatnim stadium przed przepoczwarzeniem się) mogą okazać się „żywą apteką”. Wydzielają bowiem peptydy (tzw. cekropiny), niszczące grzyby i bakterie.

Księżycówka amerykańska (Actias luna) / fot. Arthur Gurmankin/Education Images/Universal Images Group via Getty Images

Ciekawostka: Motyle z tej głownie tropikalnej rodziny występują tez w Europie. Największy to pawica gruszówka o rozpiętości do 13 cm.