Fordon, XVII wiek. Małe miasteczko, które znajduje się niedaleko Bydgoszczy najpierw zostaje spustoszone przez olbrzymi pożar, a kilkadziesiąt lat później przez potop szwedzki. Na początku XVIII wieku, podczas wojny północnej miasto zostaje kompletnie zniszczone, a ponadto dochodzi do serii kolejnych podpaleń. Ludzie szukają winowajców, a tam gdzie nie znajdują logicznego wytłumaczenia, szukają odpowiedzi w legendach, uprzedzeniach i mitach.
W tym okresie odbyło się ponad 70 procesów o czary, a na stosach spalono 54 osoby. Wiara w magię i słowiańskie demony była wówczas niezwykle silna, co może potwierdzać ostatnie znalezisko polskich archeologów.
Archeolodzy z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu odnaleźli wyjątkowy grobowiec
W miejscowości Pień nieopodal Bydgoszczy, na terenie pozostałości XVII-wiecznej nekropolii, od 15 do 30 sierpnia badacze z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu prowadzili wykopaliska, które były kontynuacją badań z lat 2005–2009. Naukowcy odnaleźli tam kilka nowożytnych grobów, ale jeden zwrócił ich uwagę. Był to grobowiec kobiety, która została pochowana w wyjątkowy sposób.
Na jej szyi znajdował się żelazny sierp, a na palcu lewej stopy zamknięto trójkątną kłódkę. To jednak nie był element ludowego rytuału, ale zabezpieczenie. Jednak nie dla zmarłej, a dla mieszkańców, którzy obawiali się, że dziewczyna powstanie z grobu w postaci wampirzycy, strzygi lub innej bestii. Naukowcy odpowiedzialni za odkrycie twierdzą, że to pierwszy taki grób odnaleziony w Polsce.
Jedyny taki znany przypadek w Polsce
– To pierwszy taki przypadek, gdy spotykamy się z podwójnym zabezpieczeniem. W grobie znajdował się zarówno sierp, jak i kłódka. Wprawdzie znane są w Polsce pochówki z kłódkami, ale nigdy nie występowały one wraz z żelaznym sierpem – mówi w rozmowie z National Geographic prof. Dariusz Poliński z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, który był kierownikiem badań.
Uczony twierdzi, że mieszkańcy prawdopodobnie chcieli zadbać o to, aby kobieta pozostała w grobie i nie niepokoiła lokalnej ludności po śmierci. Sama kłódka z kolei mogła mieć znaczenie symboliczne. Chodziło o zamknięcie pewnego etapu egzystencji, etapu życia.
– W źródłach etnograficznych można znaleźć sporo informacji na temat podobnych pochówków. Rzeczywiście, występują tam ostre i żelazne przedmioty, które mogły być swego rodzaju zabezpieczeniem. Metod zabezpieczeń przed powrotem zmarłych było więcej. To np. wbity kołek osikowy albo odwracanie zmarłego twarzą do ziemi. Albo odcięcie głowy i włożenie jej do grobu w taki sposób, aby nie mogła ona wrócić na swoje miejsce – tłumaczy profesor.
Zmarła kobieta była bardzo młoda, ale nieznane są przyczyny jej śmierci
Antropolog ekipy ustaliła, że zmarła dziewczyna była bardzo młoda. Mogła mieć zaledwie 16–18 lat. Dlaczego zginęła w tak młodym wieku? Czy została zamordowana? Tego na razie nie wiadomo, a dalsza analiza szkieletu ma przynieść odpowiedzi na te i inne pytania.
To, co jednak może zadziwiać w grobowcu, to sposób pochówku. Ciało zostało ułożone na poduszce, a na głowie znajdował się zapewne jedwabny czepek, który wskazywał, że kobieta mogła pochodzić z zamożnej rodziny.
– Szkielet tej kobiety jest kompletny i moim zdaniem nie została ona rytualnie zamordowana ani nie była jedną ze skazanych w procesach o czary. Z takimi osobami postępowano inaczej i zazwyczaj były wrzucane do prowizorycznych grobów, np. w miejscach przy szubienicach – wyjaśnia profesor. – Jedną z hipotez jest przypuszczenie, że miejscowa ludność obawiała się jej zemsty – twierdzi uczony.
Bardzo możliwe, że za jej życia doszło do jakiejś tragedii i ta dziewczyna została w jakiś sposób skrzywdzona. – Z drugiej strony, ta kobieta mogła mieć pewne cechy zewnętrzne, których tamtejsza ludność się obawiała. Ale to mogą dopiero wykazać dalsze badania nad szkieletem – mówi nam profesor. I dodaje, że był to okres, w którym ludzie wierzyli w takie rzeczy jak wampiry, strzygi i inne stwory.
Wciąż jednak pozostaje więcej pytań niż odpowiedzi. Dalsze badania mogą pomóc ustalić przyczynę śmierci tej młodej dziewczyny. Być może dokładna analiza pomoże rozwiązać tę mroczną zagadkę.
