Dziewczyna z fletem przez setki lat był obrazem przypisywanym Janowi Vermeerowi. Holenderski malarz, którego twórczość przypadła na XVII wiek, miał stworzyć dzieło w latach ok. 1664–1667. Od dawna pojawiały się wątpliwości co do pochodzenia oraz autorstwa portretu kobiety. Po pierwsze, obraz nie został przez autora sygnowany. Po drugie – wraz z Dziewczyną w czerwonym kapeluszu są jedynymi malowidłami Vermeera, które miał namalować na desce, a nie na płótnie.
Dziewczyna z fletem oficjalnie nie jest już obrazem Vermeera
Budzący wątpliwości obraz w 1942 roku został podarowany Narodowej Galerii Sztuki w Waszyngtonie i od tego czasu znajduje się w jej kolekcji. Od blisko trzech dekad eksperci spierali się, czy Dziewczynę z fletem oraz Dziewczynę w czerwonym kapeluszu można w rzeczywistości przypisać holenderskiemu mistrzowi. Konserwatorzy sztuki wraz z zespołem naukowców postanowili wykorzystać pandemię koronawirusa, gdy muzea i galerię sztuki były zamknięte, aby dokonać skrupulatnej analizy tych dzieł.
W sobotę 8 października przedstawiciele Narodowej Galerii Sztuki w Waszyngtonie zorganizowali konferencję, podczas której przedstawili wyniki swojej wielomiesięcznej pracy. Mikroskopowa analiza pigmentu dwóch obrazów Vermeera oraz badanie metodą zaawansowanego obrazowania wykazały, że tylko Dziewczyna w czerwonym kapeluszu wyszła spod pędzla Vermeera.
Badanie rzuca nowe światło na życie i twórczość holenderskiego mistrza
Naukowcy twierdzą, że ktokolwiek namalował Dziewczynę z fletem, chciał stworzyć obraz na wzór stylu holenderskiego mistrza. Badanie wykazało jednak, że tym, co odróżniało falsyfikat od innych prac Jana Vermeera, był sposób rozprowadzenia farby. U Holendra powierzchnia pozostawała gładka, natomiast w obrazie Dziewczyna z fletem powierzchnia była szorstka w wielu miejscach.
Dotychczas uważano, że Jan Vermeer był samotnym artystą. Przez blisko 200 lat był zapomnianym malarzem, aby dopiero w XIX wieku zachwycić cały świat swoim relatywnie skromnym dorobkiem. Przez wszystkie lata twórczości namalował nieco ponad 30 obrazów.
Najnowsza analiza może rzucać nowe światło na biografię artysty. Wszystko wskazuje bowiem na to, że Dziewczyna z fletem może i nie została stworzona przez Vermeera, ale nie oznacza to, że malarz nie czuwał nad jej powstaniem. Jedną z hipotez konserwatorów sztuki jest, że Holender mógł prowadzić pracownię, w której nauczał.
Kto był autorem obrazu?
Studio artysty miałoby znajdować się w Delft, mieście w zachodniej Holandii, z którym związany był przez całe swoje życie. Autorzy odkrycia twierdzą, że do błędu w ustaleniu autorstwa obrazu doszło dopiero w XX wieku. Kto zatem stworzył Dziewczynę z fletem? Musiał być to ktoś blisko związany z artystą, kto znał doskonale jego twórczość i czerpał z niej inspirację. Eksperci wskazują, że mogło być to dziecko Vermeera.
Tutaj pojawia się kolejny problem, ponieważ Holender miał bardzo liczną rodzinę. Był ojcem jedenaściorga, a według innych źródeł aż piętnaściorga dzieci, z czego kilkoro zmarło niedługo po urodzeniu. Marjorie Wieseman, jedna z kuratorek galerii w Waszyngtonie w rozmowie z „The Art Newspaper” twierdzi, że autorem Dziewczyny z fletem może być najstarsze dziecko – córka Maria. Według ekspertki, w chwili skończenia obrazu mogła mieć 15–21 lat.
Chociaż tajemniczy autor obrazu dobrze znał technikę i styl Vermeera, zabrakło mu precyzji lub umiejętności, aby dokładnie odtworzyć wszystkie cechy, które decydowały o oryginalności. Analiza pigmentu wykazała, że osoba odpowiedzialna za Dziewczynę z fletem nakładała farby w zupełnie inny sposób niż vermeerowski. Eksperci twierdzą również, że widać dużą różnicę w cieniach.
Kim był Jan Vermeer?
Jan Vermeer urodził się ok. 31 października 1632 roku w Delft. Zostawił po sobie skromny dorobek, ponieważ przypisuje mu się nieco ponad 30 dzieł. Uważany jest za mistrza światłocieni, który za pomocą pędzla odkrywał tajemnice ludzkiej duszy. Eksperci są pełni uznania wobec jego warsztatu, który jest pełen poezji i doskonałości.
Malował głównie sceny rodzajowe. Oprócz tego stworzył dwa dzieła historyczne, dwa widoki miasta i dwie alegorie. Najbardziej znanymi obrazami są: Chrystus w domu Marty i Marii, Dziewczyna z perłą, Mleczarka oraz U stręczycielki.
W Narodowej Galerii Sztuki w Waszyngtonie można obejrzeć wystawę czasową pt. „Sekrety Vermeera”. Do 8 stycznia 2023 roku można będzie obejrzeć cztery dzieła z kolekcji galerii ze stolicy Stanów Zjednoczonych: Ważąca perły, Kobieta pisząca list, Dziewczyna w Czerwony Kapeluszu oraz błędnie przypisywaną Vermeerowi Dziewczynę z fletem.
