Bajos to rozległe bagniste rozlewiska, które pojawiają się sezonowo. Zbierają się na terenie zwanym niecką Milador-Calakmur: depresji w Gwatemali i Meksyku otoczonej z trzech stron wzgórzami. Woda spływa z nich do niecki, tworząc w porze deszczowej ciągnące się na wiele kilometrów bagna. Mogą pokrywać nawet dziesiątki kilometrów kwadratowych.
Opis nie wydaje się zachęcający, jednak teren ten od dawna przyciągał ludzi. Pierwsze ślady osadnictwa na terenie Niecki Milador-Calakmur pochodzą sprzed prawie 5 tys. lat. 3 tys. lat temu obszar był już zamieszkały na stałe. Rozwijała się tam potężna cywilizacja Majów, która utworzyła skomplikowane hierarchiczne państwo. O upadku cywilizacji Majów, przeczytasz również tutaj.
Jak wyglądało? Odpowiedź na to pytanie przyniosły badania części Niecki Milador-Calakmur znajdującej się w Gwatemali. Międzynarodowa grupa naukowców kierowana przez Richarda Hansena i Carlosa Moralesa-Aguilara zmapowała teren z pomocą lidaru. Swoje wyniki opisała w artykule opublikowanym w czasopiśmie naukowym „Ancient Mesoamerica”.
Osady i drogi na groblach
Jak duża była cywilizacja Majów rozwijająca się w dzisiejszej północnej Gwatemali? W samej niecce naukowcy zidentyfikowali 775 stanowisk archeologicznych i dodatkowe 189 na otaczających ją krasowych wzniesieniach. Każde z tych stanowisk oznacza jakieś elementy architektury – pojedyczne lub stanowiące grupę. W sumie naukowcy połączyli je aż w 417 różnych ośrodków: metropolii, miast i osad.
Funkcjonowanie tak bogatego organizmu państwowego możliwe było dzięki sprawnej komunikacji. Zapewniała ją skomplikowana sieć dróg zwanych sacbeób. Tak określa się wzmocnione drogi budowane na groblach. Na badanym terenie Niecki Milador-Calakmur miały one aż 177 km długości.
Badanie terenów w północnej Gwatemali za pomocą LiDAR-u. fot. Ancient Mesoamerica
Potężne państwo Majów
Naukowcy zwracają uwagę, że na rozwiniętym, choć stosunkowo niedużym terenie (mającym 1,7 tys. km kw) osady musiały być gęsto zaludnione. W niektórych z nich odkryto ślady wskazujące na istnienie w przeszłości wielkich platform i piramid. To z kolei dowód, że ośrodki służyły jako miejsca pracy, rozrywki, ale również zarządzania całością i polityki.
„Spójność architektoniczna, ceramiczna czy rzeźbiarska w tym czasie oraz przede wszystkim sieć dróg – (sacbeób) wskazuje, że był to scentralizowany politycznie i ekonomicznie obszar, pierwszy wielki organizm państwowy na Nizinach Majów” – można przeczytać w artykule na stronie archeologia.edu.pl, opisującym m.in. badania zespołu Hansena i Moralesa-Aguilara.
To kolejny przykład, jak bardzo rozwinięta była cywilizacja Majów. Największy okres rozkwitu tego ludu, uznawany okres klasyczny, przypada na lata 200–900 n.e. W tym czasie w Europie upadały antyczne cywilizacje i rozpoczynało się epoka Wieków Ciemnych, czyli wczesnego średniowiecza.
Do czego służy lidar?
Do zbadania Niecki Milador-Calakmur naukowcy użyli lidaru, czyli połączenia lasera z teleskopem. Lidar pozwala przeskanować teren z wysokości i zbadać, co znajduje się pod nieraz gęstą warstwą roślinności. Jest bardzo użyteczny dla archeologów, którym pozwala tworzyć trójwymiarowe mapy terenu. A dzięki temu wyszukiwać niewidoczne stanowiska i obiekty archeologiczne.
Lidar szczególnie sprawdza się w bujnych lasach deszczowych. Pozwala zajrzeć pod zieloną kopułę i zobaczyć, jak ukształtowany jest teren pod nią. To dzięki niemu odkryto dwa lata temu Aguada Fenix. Czyli gigantyczną platformę ceremonialną Majów mającą prawie półtora kilometra długości. Została odnaleziona w stanie Tabasco w południowym Meksyku.
Źródło: Ancient Mesoamerica, phys.org, archeologia.edu.pl
