Kim byli pierwsi Europejczycy?

Naukowcy dostarczają nowych odpowiedzi na pytania o to kim naprawdę są Europejczycy i skąd pochodzą. Odkrycia sugerują, że ten kontynent był tyglem od czasów epoki lodowcowej. Dzisiejsi Europejczycy, bez względu na kraj, w którym żyją, są mieszanką ludów z Afryki, Bliskiego Wschodu i rosyjskich stepów. Dowodów na to dostarczają znaleziska archeologiczne, analiza dawnych zębów i kości, językoznawstwo, ale przede wszystkim nowa dziedzina wiedzy zwana paleogenetyką.

Dzięki postępowi technicznemu w ciągu kilku ostatnich lat możliwe stało się tanie i wydajne sekwencjonowanie całych genomów ludzi, którzy żyli tysiące lat temu. Dobrze zachowany kawałek szkieletu można zsekwencjonować już za ok. 500 dolarów. Rezultatem jest gwałtowny wzrost ilości nowych informacji, które odmieniają archeologię.

W samym tylko 2018 r. zbadano genomy ponad tysiąca europejskich przodków, przechowywanych w muzeach oraz laboratoriach archeologicznych. W ramach tego procesu wszelkie poglądy na temat europejskiej czystości genetycznej zostały zmiecione jak proszek z rozdrobnionych kości. Analiza genomów jest odpowiednikiem dostępnych dziś zestawów do osobistych testów DNA, ale dotyczy osób, które zmarły na długo przed wynalezieniem pisma, koła czy ceramiki.

Informacja genetyczna jest zaskakująco kompletna – wszystko, od koloru włosów i oczu, po nietolerancję mleka, można odczytać z niespełna 40 mg kości lub zęba. I podobnie jak osobiste testy DNA, wyniki badań dostarczają wskazówek co do tożsamości oraz pochodzenia pierwszych Europejczyków, a tym samym dawnych migracji.

Dziś wydaje się jasne, że bieg europejskiej prehistorii ukształtowały trzy wielkie ludzkie fale. Imigranci przynieśli ze sobą sztukę i muzykę, rolnictwo i miasta, udomowione konie i koło. Wprowadzili języki indoeuropejskie, którymi mówi się dziś na znacznej części kontynentu. Mogli nawet przynieść zarazę.

Ostatni ważni współtwórcy składu genetycznego zachodniej i środkowej Europy – tak zwani ostatni z pierwszych Europejczyków – przybyli z rosyjskich stepów prawie 5 tys. lat temu, kiedy budowano Stonehenge. Dokończyli to dzieło. W epoce dyskusji o migracji i granicach nauka dowodzi, że Europa jest i zawsze była kontynentem imigrantów.

– Ludzie, którzy zasiedlają go teraz, nie są potomkami dawnych mieszkańców – mówi David Reich, paleogenetyk z Uniwersytetu Harvarda. – Tam nie ma rdzennych mieszkańców. Każdy, kto odwołuje się do czystości rasowej, staje wobec bezsensowności tej koncepcji